Durf te vragen! Psycholoog Elvira antwoord op vragen die te maken hebben met psychische klachten. Heb jij een vraag? Laat het ons weten (eventueel in een privébericht) via onze social media kanalen. Wie weet zie je jouw vraag hier binnenkort verschijnen!

Ik werk op de spoedeisende hulp en heb de laatste maanden mensen zien sterven door het coronavirus. Ik heb hier veel last van. Hoe weet ik of ik PTSS heb en wat kan ik hieraan doen?

Posttraumatische stressstoornis of PTSS is een psychische aandoening die ontstaat wanneer iemand geconfronteerd wordt met een onverwachte, stressvolle, ingrijpende gebeurtenis. Hoewel de coronacrisis ons inmiddels al langere tijd bezighoudt, is het ook van zodanig grote schaal dat het bij velen voor angst en onzekerheid zorgt. Het is dan ook niet raar dat als je in de frontlinie werkt, je veel last krijgt van de ervaringen die je daar meemaakt.

Als je na een paar maanden nog steeds last hebt van angstklachten, stemmingsklachten, herbelevingen, nachtmerries, een sterk verhoogde alertheid of gevoelsarmoede door wat je op de spoedeisende hulp hebt meegemaakt, dan heb je mogelijk PTSS ontwikkeld. PTSS zelf behandelen is moeilijk. Een psycholoog kan je helpen om de schokkende gebeurtenis te verwerken. Maar er zijn enkele dingen die je zelf kunt doen.

Alles weten over PTSS?

Lees over onze hulpvraag “PTSS” en kom alles te weten over de symptomen, oorzaken en gevolgen.

Vlak na een schokkende gebeurtenis is het belangrijk dat je rust vindt en steun krijgt in je eigen vertrouwde omgeving. Het kan helpen om je gevoelens te delen. Probeer wat er gebeurd is te bespreken met lotgenoten of collega’s. Door gesprekken te voeren over de traumatische ervaring slijt het gevoel wat die ervaring nog oproept en voel je je minder alleen. Voor veel mensen lucht het op als ze hun verhaal opschrijven en delen. Als je piekert, probeer dat dan steeds weer zo snel mogelijk te stoppen en jezelf af te leiden. Sporten kan je helpen ontladen. Wandelen in de natuur kan helpen ontspannen, net als yoga, ontspanningsoefeningen, meditatie en mindfulness.

 

Merel is 28 jaar en werkt sinds een paar jaar op de redactie van een bekend Nederlands tijdschrift. Sinds haar studietijd heeft zij last van terugkerende depressieve periodes. Zij heeft dit jarenlang verborgen gehouden, uit angst voor onbegrip en afwijzing. In dit artikel vertelt zij over de manier waarop zij anderen heeft verteld dat zij met depressieve klachten te maken heeft.

Volgens het Trimbos Instituut kampen in Nederland jaarlijks 797.000 mensen met depressieve klachten. Ik durf er eindelijk voor uit te komen dat ik er daar één van ben. Het is niet makkelijk om jezelf kwetsbaar op te stellen voor anderen, laat staan als het gaat om psychische klachten. Er is toch sprake van een bepaalde mate van schaamte en angst voor stigmatisering of afwijzing. Maar mijn omgeving in het donker laten, hielp mij ook niet. Ik had dan ook geen keuze: om mezelf te helpen, moest ik uitleggen aan anderen wat er met mij aan de hand was. Maar hoe pak je zoiets aan?

Ik heb het jarenlang verborgen gehouden

Jarenlang heb ik mijn depressieve klachten verborgen gehouden. Eigenlijk wisten alleen mijn ouders en broer er vanaf. Naar de buitenwereld toe zette ik een masker op. Als iemand aan me vroeg hoe het met mij ging, dan zei ik ‘prima’ en probeerde ik opgewekt over te komen. Vaker nog ging ik dit soort gesprekken uit de weg, omdat ik in werkelijkheid in slechte staat was. Maar ik wilde niet in huilen uitbarsten of anderen lastigvallen met mijn problemen.

Een dubbelleven leiden

Ik was bang dat ze zouden denken dat ik gek of raar was, zwak of zielig. Vaak voelde ik me ook niet voldoende op mijn gemak bij mensen om me kwetsbaar op te stellen. Daardoor isoleerde ik me en voelde ik me vaak eenzaam. Op die momenten dat het echt slecht met me ging, verzon ik dat ik griep had en gaf ik aan dat ik na een paar weken uitzieken vast wel weer op het werk zou verschijnen. Het voelde alsof ik met een geheim rondliep, een dubbelleven leidde en elk moment door de mand kon vallen. Het was duidelijk dat er wat moest veranderen.

Tijd voor verandering

Na mijn hbo-studie Journalistiek ging ik werken op de redactie van een bekend Nederlands tijdschrift. Daar leerde ik een collega kennen met wie het supergoed klikte. Tijdens de lunchpauze maakten we vaak een wandeling in het park. Soms dronken we na het werk een speciaalbiertje. Op een zonnige lentedag in het park kwam het hoge woord er uit: ik vertelde haar dat ik al langere tijd te maken had met depressieve klachten.

Meer lezen over depressie?

Lees alles over onze hulpvraag “Depressie” en kom alles te weten over de verschillende symptomen, oorzaken en gevolgen.

Een last van mijn schouders

Toen ik het eenmaal had gezegd, bleef ik even stil zodat de boodschap kon landen. Ik was voorbereid op een pijnlijke stilte, maar die kwam niet. Mijn collega reageerde lief en rustig en vroeg hoe het voor mij voelde om dit aan iemand te vertellen. Dat raakte me. Het was alsof er een last van me afviel. Terug op de redactie waren de meeste collega’s al naar huis. Mijn collega vroeg of ik ooit had overwogen om professionele hulp te zoeken. Ook wilde ze weten wat ze voor mij kon doen als het weer de verkeerde kant op zou gaan. We spraken af dat ik haar vanaf dat moment in vertrouwen zou nemen en zij dan stressvolle taken van me zou overnemen, zoals het geven van een presentatie. Ik had niet verwacht dat ze zo begripvol en betrokken zou reageren. Zouden anderen dit ook doen?

Het gesprek met mijn leidinggevende

Niet lang daarna heb ik het ook aangegeven bij mijn leidinggevende. Dat vond ik best spannend, maar ook zij reageerde heel begripvol. Ik was sprakeloos. We spraken af dat ik voorlopig een dag in de week thuis zou gaan werken en iedere dag een uur eerder naar huis zou gaan. Verder planden we een wekelijks gesprek in om te evalueren hoe het met me ging.

Samen een signaleringsplannetje maken

Het weekend daarop heb ik samen met mijn ouders en broer een signaleringsplannetje gemaakt. Hierin heb ik opgeschreven wat de eerste signalen zijn als het niet zo goed met mij gaat: wat merk ik dan zelf en wat kunnen anderen aan mij merken? Wat doe ik dan zelf en wat kunnen anderen doen? Hetzelfde heb ik gedaan voor wanneer het echt heel slecht met me gaat.

Daarnaast ging ik doordeweeks twee avonden bij mijn ouders eten. Ook bleef ik regelmatig een nachtje of weekendje logeren. Ik zorgde voor genoeg rust en ontspanning en maakte lange wandelingen. Zo ging het gelukkig al snel weer de goede kant met me op. Door het op tijd bespreekbaar te maken en bij te sturen, heb ik kunnen voorkomen dat mijn klachten verergerden.

Doorbreek de stilte!

Het hebben van depressieve klachten is erg belastend. Er niet over kunnen praten, geen steun of hulp kunnen vragen en het gevoel er helemaal alleen voor te staan, maakt het nog veel zwaarder. Als je niet praat over je klachten en er mee rond blijft lopen zonder er iets aan te doen, is de kans groot dat het alleen maar erger wordt. Het zou mooi zijn als mensen hier opener over worden. Ik ben blij dat ik zelf die stap heb gezet. Het heeft me veel opgeleverd. Dat gun ik jou ook.

Een warme groet,

Merel

Durf te vragen! Psycholoog Elvira antwoord op vragen die te maken hebben met psychische klachten. Heb jij een vraag? Laat het ons weten (eventueel in een privébericht) via onze social media kanalen. Wie weet zie je jouw vraag hier binnenkort verschijnen!

Al bijna m’n hele leven heb ik een grote angst om alleen te blijven (dus geen relatie te hebben). Single oud worden (ik ben nu 35) is mijn grootste nachtmerrie. Zo erg zelfs dat het m’n leven beheerst. Waar komt deze enorme obsessie vandaan en wat valt er aan te doen? 

Het is heel normaal om niet alleen over te willen blijven, maar zodra die angst jouw leven volledig beheerst, dan kan er sprake zijn van anuptafobie. Deze angststoornis komt vaak voort uit irrationele opvattingen over alleen blijven of gebeurtenissen in het verleden, die als traumatisch ervaren zijn. Misschien heb jij een situatie meegemaakt waarin je je kwetsbaar en alleen voelde en was er niemand die jou kwam helpen. Een vervelende ervaring met een partner of een zoveelste afwijzing kan bijdragen aan de ontwikkeling van jouw angst. Ook kan het een onderdeel zijn van een grotere angststoornis of persoonlijkheidsstoornis.

Hoe te handelen? Allereerst is het belangrijk om je te realiseren dat het oké is om veel waarde te hechten aan relaties, maar dat het hebben van een relatie geen garantie is voor geluk. Daarnaast is een relatie die je aangaat uit angst gedoemd te mislukken. De kans is namelijk groot dat je kiest voor iemand die niet bij je past, met als gevolg dat je later opnieuw in deze situatie zit.

Meer lezen over angststoornissen?

Wil jij meer informatie over angststoornissen? Lees dan hier verder over de kenmerken, oorzaken en gevolgen.

Dus daag jezelf uit! Werk aan je zelfcompassie en zelfvertrouwen. Leer meer van jezelf te houden en je comfortabel te voelen als je alleen bent door in je eentje activiteiten te ondernemen. Bijt je stevig vast in een leuke hobby of sport. Investeer in jezelf en andere betekenisvolle relaties en vriendschappen. Hoe meer je gaande hebt voor jezelf in je leven, hoe gelukkiger je je zult voelen. Zo straal je ook nog eens de energie uit die je wilt aantrekken en is de kans op het krijgen van een relatie die echt bij je past een stuk groter.

 

 

 

Psychische klachten kunnen je leven erg lastig maken, of het nu gaat om depressie, angststoornissen, trauma, persoonlijkheidsstoornissen of andere klachten. De kloof tussen hoe je je voelt en hoe je je voordoet kan behoorlijk groot worden. Het is belangrijk om een aantal mensen in je omgeving in vertrouwen te nemen en eerlijk te vertellen hoe het echt met je gaat. Maar hoe maak je dit persoonlijke onderwerp bespreekbaar? Hoe leg je uit aan je vrienden, familie, studiegenootjes of collega’s waarvan je last hebt? En hoe kunnen zij jou helpen als het niet goed met je gaat? In dit artikel legt een psycholoog uit hoe je je op zo’n gesprek voorbereidt en wat je kunt zeggen of doen. Ook wordt uitgelegd welke rol de naaste omgeving kan spelen.

Kies een geschikt moment en locatie

Zodra je een persoonlijk gesprek wilt voeren, kies dan een geschikt moment en een locatie waar jij je op je gemak voelt. Als iemand vraagt hoe het met je gaat, kan dat een mooie aanleiding zijn voor een gesprek. Niet is ook een antwoord. Zeg eerlijk: “Nou, eigenlijk niet zo goed…”. Als je het te spannend vindt om gelijk face-to-face je verhaal te doen, kun je het onderwerp ook online chattend aankaarten. Of wat dacht je ervan om al wandelend je verhaal te vertellen?

Let op je grenzen

Bedenk van te voren wat je wel en niet kwijt wilt en aan wie. Aan je vrienden wil je waarschijnlijk meer vertellen dan aan studiegenootjes of collega’s. Kies iemand die je vertrouwt. Een reactie als ‘ik zit niet lekker in mijn vel en vind het moeilijk, maar ik wil het hierbij laten’ is soms al voldoende.

Vooraf zinnen bedenken

Het voelt misschien een beetje raar, maar bereid een paar zinnen voor waarin je duidelijk en eerlijk vertelt waar jij last van hebt. Dit werkt waarschijnlijk beter dan improviseren of het instuderen van een lang verhaal. Denk aan drie of vier zinnen, meer niet. Bijvoorbeeld “Ik wil graag iets persoonlijks met jou delen, maar ik vind het een beetje spannend. Ik heb namelijk last van […], waardoor ik me soms/vaak/ meestal […] voel/denk/gedraag en ik moeite heb om […]”.

Stilte

Neem je voor om na die paar zinnen even stil te zijn. Houd er rekening mee dat je de neiging hebt om door te praten. Er kan een pijnlijke stilte vallen. Laat je boodschap even landen. Zeg even niets tot de ander iets zegt. Pas dan is de ander zo ver om het gesprek voort te zetten.

Deel je gevoelens

Als je jezelf kwetsbaar durft op te stellen, zal je merken dat anderen daar vaak juist respect voor hebben. Misschien dat die ander jou ook wel in vertrouwen neemt en zelf ook ervaring blijkt te hebben met psychische klachten. Of hij of zij vertelt over iemand in zijn familie die erg ziek is.

Wees creatief

Je kunt ook op een creatieve manier uitleggen wat er aan de hand is. Wat dacht je ervan om een persoonlijke brief te schrijven over waar je last van hebt of samen naar muziek te luisteren?

Kijk hoe anderen zoiets hebben aangepakt

Op YouTube kun je filmpjes vinden waarin iemand anders vertelt over zijn of haar psychische kwetsbaarheid. Wat je kunt doen is voorstellen om samen een filmpje te bekijken. Daarna kun je uitleggen wat je hiervan herkent, of juist waarom het bij jou anders werkt.

Gebruik een metafoor of beeld

Met een metafoor of beeld kun je soms makkelijker iets uitleggen dan met woorden. Een hele bekende metafoor is die van ‘de zwarte hond’, die illustreert wat het betekent om depressief te zijn. Bekijk het filmpje. Het maakt het vast makkelijker voor je om er verder over door te praten.

Psycho-educatie

Zoek samen op internet informatie op over je psychische stoornis of kwetsbaarheid. Je kunt samen wat lezen over de symptomen en oorzaken, welke psychologische behandelingen en medicatie er bestaan en wat de kans is op herstel.

Maak samen een signaleringsplannetje

Misschien heb je al langere tijd last van psychische klachten die steeds terugkomen. Dan kan het je een veilig gevoel geven om een plannetje voor jezelf te maken wanneer je stabiel bent. Vertel of schrijf hierin op wat de eerste signalen zijn dat het niet zo goed met je gaat. Wat merk je zelf en wat kunnen anderen aan jou merken? Wat doe je dan zelf en wat kunnen anderen doen? Doe dit ook voor wanneer het echt heel slecht met je gaat. Deel dit plannetje vervolgens met een aantal mensen die het dichtst bij je staan.

 

“Leven met een psychische stoornis of kwetsbaarheid kan een zware opdracht zijn. De familie en mensen in de omgeving kunnen hier een cruciale rol spelen.”

 

Tips voor naasten

Wanneer iemand van wie je houdt psychische klachten heeft, is dit niet alleen moeilijk voor die persoon zelf. Het doet je pijn om te zien dat iemand zich niet goed voelt. Het is frustrerend dat je soms niet weet wat je kunt doen. Psychische klachten kunnen veel invloed hebben op de omgeving van die persoon. Het beïnvloedt de onderlinge relaties en sfeer binnen een gezin of tussen partners. Het draait vaak om degene met de psychische klachten. Dit kan voor spanningen zorgen en ook jij kunt overbelast raken. Als partner, familielid of vriend(in) is het soms moeilijk om erachter te komen hoe je het beste met hem of haar kunt omgaan. Helaas bestaan er geen vaste omgangsregels. Dit verschilt namelijk per persoon en per psychisch probleem. Wel kunnen we je een paar algemene tips meegeven.

Maak het bespreekbaar

Wanneer je vermoedt dat iemand psychische klachten heeft, kun je hier het beste gewoon naar vragen. Laat de ander zijn verhaal vertellen, ook wanneer hij of zij zelfmoordgedachten heeft of al concrete plannen heeft. Het kan al enorm opluchten door jou gezien en gehoord te worden. Kies een rustig moment uit, wanneer hij of zij meer open staat voor een gesprek. Spreek vanuit jezelf, hoe jij zelf de ander ervaart of hoe jij zelf dingen lijkt op te merken. Stel open vragen. ‘Ik zie dat je soms wat somber /in jezelf gekeerd/ onrustig bent, klopt dat? Hoe gaat het met je?’ Zo geef je de ander de ruimte om er zelf wat meer over te vertellen en kom je erachter wat er aan de hand is. Je kunt een telefoonnummer geven voor het geval iemand serieus denkt aan zelfdoding. Wanneer het dan echt teveel wordt, kan hij of zij anoniem een gesprek aangaan of anoniem chatten: 0800-0113/ chat.

Luister en bied hoop

Luister naar de ander en laat weten dat je er voor hem of haar bent. Toon begrip en kom niet meteen met adviezen of oplossingen. Vraag wat je kunt doen om te helpen. Zorg voor ontspanning en afleiding door samen leuke dingen te doen en ga samen wandelen. Probeer de klachten niet te bagatelliseren, maar reageer ook niet overbezorgd. Wees ook geduldig. Spreek uit dat jij er vertrouwen in hebt dat hij of zij door deze moeilijke periode heen komt en het in de toekomst beter wordt.

Verdiep je in het psychologische probleem

Een van de eerste dingen die je actief kunt doen is je verdiepen in de symptomen. Probeer te begrijpen wat de persoon met psychische klachten ervaart en nodig heeft. Hierdoor krijg je een duidelijker beeld van wat hij of zij doormaakt. Ook kun je hierdoor je eigen ervaringen met hun psychische probleem beter begrijpen. Een psycholoog kan psycho-educatie geven. Dit houdt in dat je achtergrondinformatie en praktische adviezen krijgt. Dit kan een krachtig begin zijn van het genezingsproces.

Zoek contact met lotgenoten

De Angst, Dwang en Fobie Stichting (ADF) is een vereniging voor mensen met angsten of fobieën en hun naasten. Zij organiseert ook lotgenotengroepen voor naasten.

Zorg voor jezelf

Zoek zo nodig professionele hulp zodat jij niet de taak van hulpverlener op je neemt. Stimuleer dat de persoon met psychische klachten erover praat met de huisarts of met een andere hulpverlener. ‘Het kan toch geen kwaad om eens met een psycholoog te gaan praten’ maakt het makkelijker om de eerste stap te zetten. Jullie kunnen ook samen een psycholoog bezoeken. Er zijn therapieën (en  soms medicatie) die hem of haar kunnen ondersteunen. Neem ook tijd voor jezelf en zorg voor ontspanning. Geef je grenzen aan en durf ook eens ‘nee’ te zeggen. Lucht zelf ook eens je hart bij mensen uit je omgeving. Zelfzorg is niet egoïstisch maar een noodzaak als je een naaste hebt met psychische problemen.