Alleen zijn tijdens kerst en oud en nieuw is voor iedereen een andere ervaring. Waar de een zich eenzaam of buitengesloten voelt, geniet de ander juist van een dag zonder andere mensen of verplichtingen. Maar hoe ga je om met lastige gevoelens en reacties van anderen? En wat doe je eigenlijk als je alleen bent tijdens een feestdag? In deel 1 van dit artikel deelden Maartje, Elsbeth, Karin en Anja hun ervaring én gaven ze tips. Dit keer is het de beurt aan Sanne*, Foekje, Céleste* en Linda*.

Sanne, Foekje, Céleste en Linda, jullie hebben meerdere keren de feestdagen alleen doorgebracht. Kunnen jullie vertellen waarom?

Sanne (38): ‘Ik ben al enkele jaren vrijgezel en ik heb geen kinderen. Mijn familie is vrij klein, maar iedereen heeft een partner. Dus als we met kerst met de familie samen zijn, ben ik als enige van de groep alleen. Zelfs als je met anderen bent, voelt het heel erg eenzaam als iedereen samen komt en gaat en jij in je uppie komt en gaat. Mijn vriendinnen hebben allemaal een eigen gezin. Maar ook als ik daar uitgenodigd zou worden, blijf ik toch allenig in een groep mensen die samen is, hoe aardig ze ook zijn. Daarom trek ik liever mijn eigen plan.’

Foekje (58): ‘Soms gewoon omdat ik daar behoefte aan had, maar ik heb het ook een keer alleen doorgebracht omdat ik corona had. Weer een andere keer had ik zó hard gewerkt in de weken voor kerst, dat ik het echt nodig had om in mijn eentje in stilte te zijn. Ik kon toen even aandacht hebben voor mezelf en mijn hoofd leegmaken. Dat was echt een kerstcadeautje aan mezelf.’

Céleste (66): ‘De afgelopen jaren ben ik tijdens kerst en oud en nieuw alleen geweest. Ik woon al zo’n dertig jaar alleen, heb momenteel geen relatie en het concept van ‘gelukkig bij elkaar zijn, juist met de feestdagen’ spreekt me niet meer aan. Toen ik net single was, waren vriendinnen dat ook. Dus organiseerden we met elkaar leuke dingen. Inmiddels hebben ze allemaal een man, al dan niet met (bonus)kinderen. Dan ben je een beetje vijfde wiel aan de wagen. Tot covid spendeerde ik Kerstmis ook regelmatig bij mijn broer en zijn gezin, maar inmiddels heb ik zoiets van: ach, laat mij maar alleen.’

Linda (48): ‘Ik heb veel gereisd, dus ik was regelmatig in het buitenland. Ook ben ik vaak alleen tijdens de feestdagen omdat het voor mij veel meer voelt als een nummertje dat ik moet afdraaien dan een gevoel van oprechte verbinding met elkaar. Dat gevoel van verplichting vind ik niet fijn. Ik vind het heus wel fijn om bij mijn familie te zijn, maar dat is voor mij niet per se gelieerd aan kerst. Daarnaast heb ik een aantal jaren geleden een heftige hersenschudding gehad en sindsdien kan ik heel slecht tegen geluid, lichten en heel veel mensen. Met kerst bij familie zou ik daar niet zo’n last van hebben, maar op een kerstfeest van werk of een oud-en-nieuwfeestje wel.’

Hoe voelt het om alleen te zijn met kerst en oud en nieuw?

Sanne: ‘Ook al heb ik geen problemen met het feit dat ik al enkele jaren vrijgezel ben en geen kinderen heb, ik vind de hele periode rond de feestdagen extra zwaar. Je wordt in appgroepen en op social media, tv en de radio platgegooid met beelden van ‘gelukkige gezinnen’ rond de kerstboom of kerstdis. Dat kan best confronterend zijn.’

Foekje: ‘Ik vind het heerlijk om te weten dat er veel mensen zijn die ‘verplicht’ bij elkaar zitten omdat het hoort en dat ik lekker mijn eigen plan kan trekken.’

Céleste: ‘Mijn energieniveau is niet geweldig, ik heb namelijk de chronische ziekte ME. Daarbij hoort dat je bij inspanning – zowel fysiek als geestelijk – een terugslag kan krijgen (PEM). Een hele dag gezellig doen vreet voor mij energie. Daardoor vind ik het wel lekker in mijn eentje.’

Linda: ‘Ik woonde zo’n 25 jaar in Amsterdam en daar voelde ik me tijdens oud en nieuw vaak buitengesloten. Ook al was het mijn eigen keuze, ik hoorde en zag overal vuurwerk en mensen die elkaar opzochten of naar een feestje gingen. Daardoor werd ik er de hele dag en nacht mee geconfronteerd. Sinds een jaar woon ik in een klein dorpje in Drenthe en heb ik er veel minder last van. Als ik hier de gordijnen dichtdoe, hoor ik tijdens de jaarwisseling wel wat vuurwerk, maar na een kwartiertje is het afgelopen. En als ik last krijg van vervelende gevoelens, probeer ik die te onderzoeken en vraag ik mezelf af of ik echt gelukkig was geworden van bijvoorbeeld een feestje. Dan merk ik dat ik inderdaad juist content ben met de keuze die ik heb gemaakt.’

Alleen met kerst en oud en nieuw
‘En als het echt slecht weer is, duik ik gewoon lekker op de bank met een leuke film.’

Hoe brengen jullie zo’n feestdag alleen door?

Sanne: ‘Als ik vertel dat ik mijn eigen plan trek, krijg ik vaak te horen: ‘Och, ben je helemaal alleen? Dan kom je toch hierheen!’ Maar ik wil niet uit medelijden worden uitgenodigd. Dan zit ik net zo lief thuis in m’n eentje op de bank met een diepvriespizza en Netflix. Maar het liefst breng ik de feestdagen door in het buitenland. Zo heb ik dit in het verleden gedaan op plekken als India, Portugal, Zweden en Dubai. Dit jaar ga ik op rondreis door Zuid-Afrika met een groep alleenstaanden. Daar kijk ik erg naar uit.’

Foekje: ‘Ik zet mooie muziek op, steek een kaarsje aan en eet eindelijk het eten dat ik lekker vind, maar mijn kinderen niet. Ik maak er een soort ritueel van en doe een visualisatie om terug te kijken op het afgelopen jaar en te voelen wat ik wil in het nieuwe jaar.’

Céleste: ‘Ik hou mijn ochtendroutine aan, daarna is het tijd voor koffie met iets lekkers. Ook maak ik mezelf op, iets wat ik normaal gesproken niet doe als ik thuis ben. Als ik dan in de spiegel kijk, word ik blij van mezelf. Verder keutel ik wat en zorg dat ik lekkere dingen in huis heb: speciale dingen die ik anders nooit koop, oliebollen en appelflappen. Ik hou van lekker eten en ‘vergeet’ voor even mijn net ontdekte glutenintolerantie.’

Linda: ‘Soms gebruik ik kerst als een soort mini-retraite. Dan stap ik bewust even uit alle hectiek en ga ik juist lekker gezond en licht eten in plaats van zo’n zwaar kerstmenu. Of ik maak een lange wandeling met mijn lieve hondje. En als het echt slecht weer is, duik ik gewoon lekker op de bank met een leuke film. Ook toen ik een partner had, koos ik er soms bewust voor om een van de kerstdagen alleen te spenderen.’

Wat zouden jullie andere mensen die alleen zijn tijdens kerst of oud en nieuw willen adviseren?

Sanne: ‘Bedenk hoe je zélf graag de feestdagen wilt doorbrengen. Wat vind je niet fijn aan deze dagen, en hoe kun je dat ontwijken? Waar word je wél blij van in je leven, en hoe kun je dat toevoegen aan deze eventueel rottige dagen? Persoonlijk ‘ontloop’ ik het dus door op vakantie te gaan. En door op vakantie te gaan, maak ik van the most horrible time of the year voor mezelf alsnog the most wonderful time of the year.’

Foekje: ‘Realiseer je dat er veel mensen zijn die tijdens de feestdagen in het verplichte samenzijn met familie helemaal niet happy zijn. Ook dat is voor veel mensen niet per se de ideale sfeer om zich in te bevinden.’

Céleste: ‘Maak het gezellig voor jezelf. Wil je een boom? Dan neem je een boom. Heb je zin in een degelijke, Hollandse stamppot? Doe dat vooral. Oftewel: trek je niets aan van wat anderen vinden dat zou moeten of horen. It’s all-in the mind. Ik weet dat ik me zielig kan voelen, maar onthoud dat dat komt doordat we met z’n allen hebben verzonnen wat de feestdagen zouden moeten zijn.’

Linda: ‘Probeer het als een normale dag te zien. Door dat label van een feestdag eraf te halen, haal je ook de zwaarte een beetje weg. Of zie het juist als een leuke vakantiedag. Net als bij een vakantie, kun je dan al op tijd starten met de voorpret en bedenken wat je zou willen doen op je leuke vakantiedag. Bijvoorbeeld naar dat ene restaurant gaan of een gerecht koken dat je altijd al hebt willen proberen.‘

Meer ervaringsverhalen

Benieuwd naar meer verhalen van mensen die alleen zijn tijdens kerst en oud en nieuw? In deel 1 van dit artikel lees je de ervaringen en tips van Anja, Elsbeth, Karin en Maartje.

Kamp jij met eenzaamheidsgevoelens? Weet dan dat je absoluut niet de enige bent. Wil je beter met je eenzaamheid leren omgaan? Lees dan ons artikel over eenzaamheid. En je zou het misschien niet verwachten, maar eenzame gevoelens hebben ook positieve aspecten. Hoe dat werkt, lees je in ons artikel over de voordelen eenzame gevoelens.

 

* De namen van Sanne, Céleste en Linda zijn gefingeerd, de echte namen zijn bij ons bekend.

Alleen zijn tijdens kerst en oud en nieuw is voor iedereen een andere ervaring. Waar de een zich eenzaam voelt of schaamt, vindt de ander het juist heerlijk om deze dagen helemaal alleen door te brengen. Maar hoe ga je om met lastige gevoelens? En hoe vul je de dag(en) zo fijn mogelijk in? Anja, Elsbeth, Karin en Maartje vertellen over hun ervaring én delen tips.

Anja, Elsbeth, Karin en Maartje, jullie zijn allemaal weleens alleen geweest tijdens kerst of oud en nieuw. Waarom?

Anja (31): ‘Zo’n elf jaar geleden ben ik naar Duitsland verhuisd. Doordat ik onregelmatige diensten werk, kan ik niet ieder jaar tijdens de feestdagen naar mijn familie in Nederland toe. Het eerste jaar dat ik in Duitsland woonde, kende ik nog vrijwel niemand, dus was ik een beetje noodgedwongen alleen. Het jaar daarop werd ik uitgenodigd om kerst te vieren bij een collega en haar familie. Ook al waren ze heel aardig, ik voelde me echt een indringer. En als ik me niet op mijn gemak voel in een gezelschap, voel ik me eigenlijk eenzamer dan wanneer ik alleen ben. Daarom besloot ik dat ik een feestdag gewoon alleen doorbreng als het met mijn familie of vrienden niet uitkomt.’

Elsbeth (57): ‘Al vijftien jaar lang ben ik iedere oud en nieuw alleen omdat mijn man dan werkt. We hebben er bewust voor gekozen dat hij tijdens oud en nieuw werkt en tijdens de kerst niet, zodat we Kerstmis samen en met onze kinderen en kleinkinderen kunnen vieren.’

Karin (45): ‘Als je jong bent is het nog tof om met al je vrienden de stad in te gaan. Op een gegeven kreeg iedereen een gezin, maar ik niet. Dus moest ik ieder jaar weer bedenken met wie ik het kon vieren. Op een gegeven moment was ik dat beu. Ook was ik het zat om minimaal € 65,- voor een kaartje te betalen om ergens in de stad te zijn waar de entree normaal gesproken gratis is. Je kreeg dan een miniflesje flutchampagne en je moest ook nog vóór 01.00 uur binnen zijn. Dan waren mijn vrienden en ik net aan het proosten en zaten we middenin een spel, om vervolgens de kou in te gaan. Ik geloof dat ik me toen realiseerde dat ik klaar was met het voelen van iets te móéten doen tijdens oud en nieuw. Het jaar erop heb ik het voor het eerst alleen gevierd.’

Maartje (36): ‘Ik ben vaak alleen tijdens kerst en oud en nieuw vanwege mijn ADHD, gegeneraliseerde angststoornis en bipolaire stoornis, passend bij mijn triple-x-syndroom. Daarnaast heb ik veel allergieën. Al met al maakt dat het voor mij lastig om ‘mee te doen’ met oliebollen, champagne en het feestgedruis. Bovendien kan ik met al die prikkels in een manie en een psychotische structuur schieten.’

Hoe is het om alleen te zijn tijdens kerst of oud en nieuw?

Anja: ‘Ik heb zelf besloten om kerst of oud en nieuw vaak alleen door te brengen. En als het mijn eigen keuze is, kan ik best goed alleen zijn. Wel vind ik het jammer dat ik geen partner en kinderen heb om het mee te delen. Maar echt eenzaam voel ik me niet, ik wéét dat ik lieve vrienden en familie heb die me ook uitnodigen, alleen door de afstand en mijn werk kan het vaak gewoon niet. Ook probeer ik het te behandelen als een normale vrije dag. Toch is dat lastig, want overal draait het om kerst: op tv, op de radio, op YouTube en ga zo maar door. Je kunt het niet echt negeren en het voelt een beetje raar.’

Elsbeth: ‘Ik vind het heerlijk. Ik kies er bewust voor om bijvoorbeeld niet naar vrienden te gaan, oudejaarsavond is echt ‘mijn’ avond. Ook app of bel ik niemand, ik vind het fijn om het afgelopen jaar nog eens te doorlopen in mijn gedachten.’

Karin: ‘Bevrijdend! Niets moet en alles mag. Het grappige is dat iedereen – toen ik vertelde dat ik de jaarwisseling alleen zou doorbrengen – me uitnodigde omdat ze het zielig vonden dat ik alleen was. Toen dacht ik alleen maar: had ik dat maar eerder gedaan, want ik moest altijd zélf op zoek naar mensen die iets samen wilden doen tijdens oud en nieuw.’

Maartje: ‘In eerste instantie voelde ik me ongemakkelijk en jaloers, omdat ik weet dat anderen het wel gezellig hebben en de prikkels met gemak kunnen dragen. Inmiddels heb ik het geaccepteerd. Want waar anderen de volgende dag een kater hebben van de alcohol, heb ik iedere dag een kater van de chronische moeheid en alle andere ongemakken. Een extra kater daarbovenop door eventuele impulsieve acties wil ik niet, dat zou ook betekenen dat ik niet goed voor mijzelf gezorgd heb. Dus ik ben er wel content mee.’

Alleen tijdens kerst en oud en nieuw
‘Ik maak het fotoboek van het afgelopen jaar, zorg dat ik allerlei lekkere dingen in huis heb, doe de kaarsen en de kerstboom aan en zet leuke muziek op.’

En hoe brengen jullie zo’n feestdag alleen door?

Anja: ‘Dat verschilt iedere keer. Wat ik in ieder geval fijn vind, is even bellen met mijn vrienden of ouders. Mijn ouders hadden vroeger de traditie dat ze ons op eerste kerstdag wakker maakten met een heel hard geluid van kerkklokken, dat speelden ze dan af op een cd. Als ik Kerstmis niet bij hen vier, mis ik die traditie heel erg: er klopt dan iets niet voor mijn gevoel. Ze hebben het daarom weleens via de telefoon afgespeeld, heel leuk! Andere dingen die ik graag doe zijn kleuren, een filmpje kijken en naar de kerk gaan, ik ben namelijk gelovig. Vaak maak ik voor of na de dienst dan nog een wandeling.’

Elsbeth: ‘Ik heb inmiddels een beetje mijn eigen rituelen voor oudejaarsavond. Zo maak ik altijd het fotoboek van het afgelopen jaar, zorg ik dat ik allerlei lekkere dingen in huis heb, doe ik de kaarsen en de kerstboom aan en zet ik leuke muziek op. Het is echt een mooi, misschien ook wat bezinnend einde van het jaar voor mij. Soms lees ik nog wat of kijk ik een film, maar meestal kom ik daar niet eens aan toe.’

Karin: ‘Inmiddels heb ik een gezin en vieren we het met de straat, maar ik heb het heel vaak alleen gevierd. Ik spendeerde mijn avond dan eigenlijk altijd lekker op de bank.’

Maartje: ‘De kerstdagen breng ik rustig door, met de structuur die ik altijd hanteer. Qua eten en drinken zorg ik voor een wat luxere maaltijd of ik laat een keer iets bezorgen. Ik steek een kaars aan, zet rustgevende kerstmuziek op en verwen mezelf met een marathon aan kerstfilms. Ook bouw ik elk jaar een kerstdorp van Lego. Dit geeft aanzienlijk minder prikkels dan een kerstboom. Met oud en nieuw duik ik met mijn koptelefoon en iPad vroeg in bed om wederom films te kijken en probeer ik voor de jaarwisseling te slapen. Mocht ik wakker worden dan gebruik ik mijn koptelefoon met noise-cancelling en luister ik muziek. Dat onderdrukt de harde knallen en daardoor ook eventuele triggers die altijd op de loer liggen.’

Hebben jullie tips voor anderen die alleen zijn met kerst of oud en nieuw?

Anja: ‘Hou jezelf bezig, bijvoorbeeld door te tekenen, sporten of een hobby uit te oefenen, zodat je je niet de hele tijd focust op het feit dat je alleen bent. Wil je er liever op uit? Ga vrijwilligerswerk doen! Maak bijvoorbeeld een grote pan soep en deel die uit aan mensen die arm zijn of op straat leven. Je hoeft je daarvoor meestal niet eens bij een organisatie aan te sluiten. Of maak een wandeling en stap uit je comfortzone door af en toe mensen aan te spreken. In het begin voelt dat heel ongewoon en ongemakkelijk, maar oefening baart kunst.’

Elsbeth: ‘Het klinkt misschien afgezaagd, maar maak het leuk voor jezelf. Zorg voor een fijne sfeer in huis, voor wat lekkers, en zorg dat je iets leuks te doen hebt. Als je dan toch nog eenzaam blijft, zou ik zeker mensen opzoeken, voor zover dat in de mogelijkheden ligt.’

Karin: ‘Andere mensen vonden het maar raar dat ik oudejaarsavond alleen wilde doorbrengen. Zelf vond ik het eerder vreemd dat ze mij eerst niet uitnodigden, maar wel als bleek dat ik alleen overbleef. Ik gaf dan aan niet uit medelijden uitgenodigd te willen worden. Krijg je ook dit soort reacties en vind je het moeilijk om hiermee om te gaan? Weet dat veel mensen niet voor zichzelf kunnen kiezen en het soms moeilijk vinden als jij dat wel doet. Maar ik ben van mening dat voor jezelf kiezen nooit de slechtste keuze kan zijn!’

Maartje: ‘Als je ook psychische problemen hebt, maak dan een crisis signaleringsplan voor jezelf speciaal voor de feestdagen. Schrijf op wat de aangenaamste situatie is waar je je in wilt bevinden en wat de ernstigste scenario’s kunnen zijn. Zorg ervoor dat je steunnetwerk op de hoogte is van het feit dat je alleen thuis bent zodat je hen kan bellen als het niet gaat. Ook kun je altijd een alarmkaart bij de crisisdienst aan laten maken als je merkt dat de spanning rondom die dagen hoog is en het je niet lukt dit naar beneden te krijgen. Daarnaast kun je letterlijk gaan zitten met je eenzaamheid. Bouw bijvoorbeeld een piekerkwartier in, speciaal voor de eenzaamheid. Vaak lucht het al op om het van je af te schrijven. Het werkt de-escalerend en het kan je helpen de eenzaamheid te omarmen. Bijvoorbeeld door te accepteren en realiseren dat je niet alleen bent in de wereld, dat er altijd mensen zijn waar je welkom bent of naartoe kunt bellen en dat je jezelf genoeg afleiding kunt geven om het leuk te hebben met jezelf.’

Meer ervaringsverhalen

Benieuwd naar meer verhalen van mensen die alleen zijn tijdens kerst en oud en nieuw? In deel 2 van dit artikel lees je de ervaringen en tips van Linda, Foekje, Sanne en Céleste.

Kamp jij met eenzaamheidsgevoelens? Weet dan dat je absoluut niet de enige bent. Wil je beter met je eenzaamheid leren omgaan? Lees dan ons artikel over eenzaamheid. En je zou het misschien niet verwachten, maar eenzame gevoelens hebben ook positieve aspecten. Hoe dat werkt, lees je in ons artikel over de voordelen eenzame gevoelens.

Iris (38) is parttime werkzaam als software ontwikkelaar en woont samen met haar partner Jeroen. Al als jong meisje had Iris het gevoel ‘anders te zijn’, maar ze kon dit niet goed plaatsen. Pas 2 jaar geleden is ze gediagnosticeerd met een Autisme Spectrum Stoornis. In deze blog vertelt zij hoe deze late autisme diagnose haar leven heeft veranderd.

Vroeger…

Ik was vaak somber, snel overprikkeld en sociaal contact ging niet vanzelf

Als kind vroeg ik me al af ‘wat is er toch met mij’? Ik voelde me regelmatig neerslachtig en moe. Als mijn moeder vroeg hoe dat kwam, kon ik daar geen woorden aan geven. Vaak huilde ik stilletjes op mijn kamer. Op school was ik snel afgeleid en ik kon slecht tegen harde geluiden. Het zweet brak me uit als ik voor de klas iets moest vertellen of werd uitgenodigd voor een verjaardagsfeestje. Na schooltijd zat ik het liefst op mijn kamer zodat ik me kon bezighouden met mijn hobby’s. Ik probeerde veel te leren over sociaal contact, want bij mij ging dat niet vanzelf. Mijn moeder was lief en sociaal, dus ik observeerde haar en kopieerde haar gedrag. Als een vriendje overstuur was, gaf ik een knuffel, want zo had mama mij dat geleerd.

Ik had veel behoefte aan structuur en vaste patronen

Jaren volgden waarin ik op zich redelijk functioneerde. Ik begon aan een mbo-opleiding, ik had wat vrienden en kreeg een relatie. Toen merkte ik al dat alledaagse situaties zoals naar de supermarkt gaan of reizen met het openbaar vervoer veel energie kostten. Ik raakte overspoeld door alle geluiden en indrukken en was daarna bekaf. Het liefst deed ik op een dag alles volgens vaste patronen of routines. Als ik daarvan moest afwijken, veroorzaakte dat enorme stress. Ik kon moeilijk omgaan met onverwachte gebeurtenissen of plannen die op het laatste moment werden gewijzigd.

Ik kon symptomen goed camoufleren en liet sociaal wenselijk gedrag zien

Ik heb me altijd anders voorgedaan dan ik was en leek nergens goed bij te horen. Al weken van tevoren kon ik opzien tegen de vrijdagmiddagborrel, teamuitjes en bedrijfsfeestjes. Vaak dronk ik eerst driekwart fles wijn leeg om wat relaxter te worden. Eigenlijk wilde ik het liefst zo snel mogelijk weer naar huis. Het is niet zo dat ik een hekel aan mensen heb, sociaal contact kost me alleen veel moeite. Bij elk gesprek moest ik voortdurend nadenken: wat zal ik zeggen, is deze opmerking wel gepast, welke lichaamstaal moet ik gebruiken? Ik kon dit verhullen door sociaal gedrag van anderen af te kijken en me te gedragen zoals er van mij verwacht werd. In mijn vrije tijd las ik over sociaal gedrag in psychologieboeken en ik stelde veel vragen om mensen beter te kunnen begrijpen.

Een lange reis en een late autisme diagnose

Toen kwam de autisme burn-out

Ik heb het lang volgehouden, maar na een verhuizing en reorganisatie stortte ik volledig in. Zoveel veranderingen en stress kon ik echt niet handelen. Mijn lichaam zei ‘stop’ en ik bracht vervolgens maanden door op de bank of in bed. Ik had het gevoel dat ik vreselijk faalde. Meerdere teleurstellende hulpverleningscontacten volgden zich op. Geen van de diagnoses die ik kreeg leek een verband te hebben met mijn ervaringen of ideeën. Het leidde vooral tot meer zelftwijfel, schuldgevoel en een toenemend geloof dat ik ‘gek’, ‘verkeerd’ of ‘defect’ was. Ik raakte steeds verder in de put.

De afgelopen 2 jaar heb ik samen met mijn partner gesprekken gevoerd en diagnostische onderzoeken gedaan met een gz-psycholoog, waar de diagnose autismespectrumstoornis is uitgekomen. Ik heb me verdiept in het onderwerp en psycho-educatie gevolgd. Dit alles heeft mij geholpen dingen uit het verleden te verwerken en ik vond ook best veel herkenning in verhalen van anderen. Eigenlijk voelde ik me vooral opgelucht, afgewisseld met verdriet en boosheid dat het niet eerder is opgemerkt en ik zo lang heb moeten doorworstelen. De dingen waar ik in het verleden moeite mee had, hebben nu een naam.

Reflectie op mijn autisme diagnose en het leven daarna

Ik heb veel over mezelf geleerd

Volgens mijn psycholoog heb ik jarenlang redelijk kunnen functioneren doordat mijn leefsituatie past bij mijn autisme. Ik had al jaren dezelfde regelmatige kantoorbaan, een rustige werkplek met niet al te veel sociaal gedoe. Bovendien heb ik een stabiele relatie met een partner die mij accepteert en thuis veel taken op zich neemt. Desondanks liep ik voor mijn gevoel altijd op mijn tenen om alles vol te houden. Een aantal grote veranderingen in mijn leefsituatie zorgden voor zoveel stress dat ik volledig uit balans raakte.

Als ik terugkijk op mijn verleden zie ik vooral hoe hard ik mijn best heb gedaan om erbij te horen, in plaats van keuzes voor mezelf te maken. Ik begrijp nu dat mijn vermoeidheid vooral te maken had met sensorische overprikkeling, het voortdurend mijn best doen en mij aanpassen, over mijn grenzen heengaan. Ik zorgde niet zo goed voor mezelf en durfde mezelf niet te zijn. Nu besef ik dat ik geen schuld heb aan mijn sociale onvermogen en niet nóg beter mijn best hoef te doen om ‘normaal’ te zijn. Ik leer stapje voor stapje om tevreden te zijn met mezelf, zonder dat ik probeer mezelf te veranderen om erbij te horen.

Van klacht naar kracht

Zelf ben ik eigenlijk wel blij met het uitgebreide psychiatrisch onderzoek dat tot mijn uiteindelijke diagnose leidde. En tot nog toe heb ik weinig moeite gehad met de term ‘stoornis’. Ik associeer het vooral met een tijdelijke kortsluiting, die zich in mijn hersenen lijkt voor te doen wanneer ik veel indrukken tegelijk moet verwerken. Ik denk dat mensen met autisme een ander type brein hebben. Een brein dat bepaalde uitdagingen met zich meebrengt, maar ook specifieke vaardigheden die mensen zonder autisme niet of in mindere mate bezitten. Zo ben ik goed in analytisch denken en redeneren en heel nauwkeurig in mijn werk. Ik kan lang achter elkaar geconcentreerd aan iets werken en raak niet snel verveeld. Ik ben trouw, eerlijk en heb gevoel voor humor.

Leren omgaan met alle uitdagingen

Nu alle puzzelstukjes op zijn plaats zijn gevallen, leer ik met alle uitdagingen om te gaan. Ik heb mijn leefsituatie anders ingericht om meer rust te creëren. We zijn verhuisd van de stad naar het platteland, waardoor ik minder last heb van omgevingsgeluiden. Met mijn werkgever heb ik goede afspraken kunnen maken over thuiswerken. Als ik toch de deur uit moet, draag ik oordopjes en daarna neem ik tijd om te ‘ontprikkelen’ en bij te komen. Ik leer naar de signalen van mijn lichaam te luisteren. Hierdoor voel ik eerder aan wanneer iets te veel is geweest en ik mijn rust moet pakken. Ik leer mijn grenzen beter te bewaken en alleen sociale activiteiten te ondernemen als ik dat zelf wil. Verder leer ik accepteren dat ik een beetje een kluizenaar ben die meer structuur en rust nodig heeft.

Tot slot

Autisme wordt bij vrouwen vaak pas op latere leeftijd ontdekt. Het kan zich bij vrouwen anders uiten dan bij mannen en het is lastiger te herkennen. Dit komt doordat vrouwen vaak goed zijn in het camoufleren van symptomen en het laten zien van sociaal wenselijk gedrag. Veel vrouwen worstelen hierdoor ongediagnosticeerd door. Ik hoop dat deze vrouwen zich in mijn verhaal herkennen en dat zij passende begeleiding vinden, waardoor hun leven hopelijk nieuw perspectief krijgt.

 

 

 

Je hebt niet altijd door dat je een trauma hebt meegemaakt. Dit overkwam ook Chantal (32 jaar). Zij raakte betrokken bij een auto-ongeluk en was er een paar maanden later getuige van dat een collega op het werk plotseling onwel werd en overleed. Zij besefte pas jaren later de impact hiervan op haar leven en functioneren. In deze blog vertelt zij hoe zij een deel van de oplossing vond en kon werken aan haar herstel.

Zo erg was het toch niet?

Bij een trauma dacht ik altijd aan iets heel verschrikkelijks, zoals het meemaken van een oorlog of natuurramp, langdurig seksueel misbruikt, gepest worden of slachtoffer zijn van een overval. Van die dingen die je op het journaal of in films ziet. Zoiets was mij niet overkomen. Ik dacht jarenlang dat het allemaal wel meeviel wat er was gebeurd. Iedereen maakt toch wel eens iets vervelends mee? Dat hoort bij het leven. Toch? Niet zo aanstellen en gewoon doorgaan, sterk blijven, huilen is voor watjes en rusten doe ik wel in het bejaardenhuis. Althans, dat dacht ik.

Het zal vast wel gewoon (werk)stress zijn

Dat ik mij vaak onrustig en opgejaagd voelde, slecht sliep, nachtmerries beleefde, hevig schrok als iemand mij onverwachts aanraakte en bepaalde geluiden niet meer kon verdragen, verweet ik aan werkstress. Ik was vaak down, kon zonder aanleiding geïrriteerd en boos reageren en ervoer nauwelijks (positieve) emoties. Ik had concentratieproblemen en zat soms uren voor me uit te staren, voelde me vaak met niemand verbonden en trok me steeds meer terug uit sociale situaties. Toen ik me ook steeds vaker ziek ging melden op mijn werk, besefte ik dat er iets niet oké met me was. Een zoveelste woede-uitbarsting naar mijn vriend was de druppel.

Toch last van Post Traumatische Stress Stoornis

Ik bleek een Post Traumatische Stress Stoornis te hebben. Het hielp mij in eerste instantie om er op een rationele manier mee bezig te zijn. Ik had geen zin om er eindeloos over te gaan praten met een psycholoog en dan te gaan zitten huilen. Achteraf gezien zat ik emotioneel gezien behoorlijk op slot. Ik keek documentaires, las artikelen en de boeken ”The Body Keeps the Score” van psychiater en traumadeskundige prof. dr. Bessel van der Kolk, en “When the body says no” van dr. Gabor Maté. Een uitspraak die mij is bijgebleven is: “Trauma is not what happened to you, but what still happens inside you as a result of what happened to you.” Dat is eigenlijk waar ik last van had, want zo vaak dacht ik niet terug aan het auto-ongeluk en het plotselinge overlijden van mijn collega.

Wanneer spreek je van een trauma?

Kenmerkend aan een posttraumatische stressstoornis is dat traumatische ervaringen ongewild op verschillende manieren of momenten weer worden opgeroepen. Vaak ervaar je dan intense angst of paniek, omdat je het trauma als het ware opnieuw beleeft. Je spreekt pas van een trauma als de klachten na vier weken blijven bestaan of verergeren. Bekijk de symptomen van PTSS hier.

Om het te verwerken, moest ik weer leren voelen

Het heeft mij geholpen om eerst op intellectueel niveau te snappen wat er met mij was gebeurd en hoe dit doorwerkte in mijn brein en lichaam. Maar daarmee was mijn PTSS niet opgelost. Het verwerken van mijn trauma kwam eigenlijk daarna pas. Ik moest weer leren voelen. Ik waagde de stap en begon met EMDR, oftewel Eye Movement Desensitization and Reprocessing. Bij EMDR roep je stapsgewijs onder begeleiding van een therapeut een nare herinnering op, terwijl je tegelijkertijd met je ogen een lichtje, een pendel of een ander voorwerp ritmisch van links naar rechts volgt. Door aan de nare gebeurtenissen te denken werd mijn trauma geactiveerd en door bewegingen te maken met mijn ogen werd het associatieproces gestimuleerd om de verwerking in gang te zetten.

EMDR heeft ervoor gezorgd dat de emotionele lading van mijn nare herinneringen is verminderd. Als ik nu terugdenk aan de gebeurtenissen, blijft mijn lijf meer in rust. Het beeld of de beelden verdwijnen dus niet, maar ik ervaar minder spanning wanneer de beelden naar boven komen. Waarom EMDR werkt, is nog altijd niet geheel duidelijk. Volgens prof. dr. Bessel van der Kolk worden er nieuwe verbindingen in de hersenen aangemaakt: je hersenen gaan beseffen dat de nare gebeurtenis niet nu gebeurt, maar tot het verleden behoort.

Daarnaast heb ik ook exposure therapie gehad, omdat ik veel vermijdingsgedrag vertoonde. Ik durfde sinds het ongeluk geen auto meer te rijden en moest hier stapsgewijs mee oefenen. Ook moest ik van mijn psycholoog een directe confrontatie aangaan met de plaats waar het ongeluk had plaatsgevonden en waar mijn collega was overleden. Door de confrontatie meermalen aan te gaan in plaats van deze te vermijden, zwakten de emoties die de traumatische gebeurtenissen bij mij oproepen af.

Ik had meer nodig dan alleen therapie

EMDR en exposure therapie hebben mij aardig op weg geholpen tijdens mijn reis naar herstel. Maar toch had ik wat meer hulpmiddelen nodig: ontspannings- en ademhalingsoefeningen, wandelen in de natuur, kanoën en kajakken, schrijven en muziek – dit alles hielp mij om meer lichaamsbewustzijn te ontwikkelen. Hierdoor ben ik meer in contact gekomen met mijn gevoel en leef ik meer in het hier en nu.

Al ver gekomen, maar het blijft een ‘work in progress’

Inmiddels heb ik mijn leven aardig op de rit. Ik voel mij rustiger, slaap beter en ervaar meer verbinding met anderen. Mijn concentratie is verbeterd en ik functioneer goed op werk. Ik durf weer in mijn eentje met de auto er op uit te gaan. Af en toe word ik nog getriggerd en dan kan ik geïrriteerd of boos reageren. Bepaalde gevoelige plekken zullen er wel blijven denk ik, maar ik ben heel blij dat ik al zover gekomen ben.

Patricia (40) is alleenstaand en leeft samen met 2 katten. Al van jongs af aan voelt zij zich niet thuis in het lichaam waarmee ze geboren is. Zij heeft een zoon uit een eerder huwelijk met een vrouw en werkt als lerares op een basisschool. Zij zit nu in de laatste fase van de transitie van man naar vrouw en zal binnenkort geopereerd worden. In deze blog vertelt Patricia haar verhaal.

Ik voelde mij niet thuis in mijn eigen lichaam

Ik was geen gelukkig kind. Al zolang ik mij kan herinneren voel ik mij veel meer een meisje, terwijl ik in een jongenslichaam geboren ben. Ik zeurde al vroeg dat ik veel liever jurkjes wilde dragen dan broeken, maar mijn moeder wilde hier niets van weten. Rustige activiteiten en spelletjes hadden mijn voorkeur en ik speelde graag met meisjes. Ik vond het leuk om stiekem te experimenteren met make-up en hoge hakken te dragen van mijn moeder. Op school werd ik soms uitgescholden voor ‘homo’ omdat anderen vrouwelijke trekjes in mij zagen. Ik wist zelf ook wel dat ik geen typische jongensdingen deed zoals voetballen, maar het voelde ook niet als ‘homo-zijn’. Maar wat of wie was ik dan wel?

Psychische problemen

Jaren volgden die gekenmerkt werden door somberheid, angst en eenzaamheid. Ik voelde mij als puber vaak alleen en had het gevoel dat ik nergens bijhoorde. Ik voelde mij niet thuis in deze wereld en zag het leven soms echt niet meer zitten. Ik kwam soms wekenlang nauwelijks de deur uit en durfde mijn gevoelens met niemand te delen. Vaak verafschuwde ik mijn lichaam en dat gekke ding tussen mijn benen waar ik niks mee kon en eigenlijk ook niks mee wilde. Ook die lichaamsbeharing overal vond ik vreselijk. Ik fantaseerde over het hebben van een vrouwenlichaam met borsten en een vagina en het dragen van vrouwelijke en extravagante kleding. Het leek mij heerlijk om moeder te worden of met kinderen te werken en met ‘mevrouw’ aangesproken te worden.

Ik werd constant geconfronteerd met iemand die ik niet ben

Het heeft mij al die jaren zoveel energie gekost om te voldoen aan man zijn, precies wat mijn omgeving dacht dat ik was of verwachtte dat ik zou zijn. Ik heb het echt heel lang geprobeerd. Ik trouwde met een vrouw en samen kregen wij een zoon. Af en toe deelde ik met haar mijn gevoelens en verlangens om volledig als vrouw door het leven te gaan. Gelukkig was zij hierin begripvol. In het alledaagse leven buitenshuis bleef ik die façade ophouden, uit angst voor onbegrip, afwijzing en veroordeling. Mijn rol als kostwinner en vader leek mij goed af te gaan. Van binnen voelde ik mij ongelukkig, er klopte iets niet. Ik werd constant geconfronteerd met iemand die ik niet ben.

Eindelijk wist ik wat er aan de hand was

Toen ik rond mijn 25e voor het eerst hoorde over het bestaan van genderdysforie zorgde dat voor heel wat opluchting. Ik dacht ‘Dit is het! Eindelijk weet ik wat er aan de hand is!’ Toch accepteer je niet van de een op de andere dag dat je zo bent. Het kost heel veel tijd om erachter te komen en er vervolgens ook vrede mee te hebben. Je probeert jezelf te accepteren maar loopt er ondertussen steeds tegenaan dat anderen dan juist gaan oordelen.

Ik werd nageroepen, uitgescholden en aangestaard

Zo was ik altijd dol geweest op uitgaan en ik experimenteerde dan met het dragen van vrouwenkleding en make-up. Ik heb een aantal negatieve ervaringen opgedaan waarbij ik werd nageroepen en uitgescholden voor homo, meestal door een groepje macho-uitziende mannen. Op straat werd ik heel veel aangestaard. Dit zorgde ervoor dat ik meestal in het weekend maar liever thuis bleef, of ik zorgde ervoor dat ik samen met een aantal vrienden was. Alleen over straat gaan in het donker deed ik in in ieder geval nauwelijks nog na een avondje uit.

Diagnose genderdysforie

Toch won het verlangen om echt mezelf te worden het van de angst. In het uitgaanscircuit hoorde ik over de mogelijkheid van hormoonbehandeling. Mijn huisarts heeft mij doorverwezen naar het genderteam van het AMC in Amsterdam. Na een aantal gesprekken en een psychologisch onderzoek stelden zij de diagnose genderdysforie vast. Voor ik mocht starten met de hormoontherapie moest ik me eerst een jaar lang in het openbaar als Patricia gaan vertonen. Ik denk dat dit ook een test was om te onderzoeken of ik daarna nog steeds echt als vrouw verder wilde gaan. Dat betekende voor mij elke dag scheren, make-up en een pruik opdoen en de hakken aan. Het koste me dagelijks zo’n anderhalf uur.

Genderdysforie houdt in dat je een sterk gevoel van onvrede of walging ervaart, omdat je het gevoel hebt dat jouw biologische geslacht niet overeenkomt met jouw genderidentiteit. Je kunt daarbij de wens hebben om lichamelijke aanpassingen te maken, zoals bijvoorbeeld het verwijderen of juist krijgen van borsten. Wil je hier meer over lezen? Bekijk dan ons artikel ‘Genderdysfore: wat houdt het in?‘

Er veranderde veel in mijn leven

Vanaf dat moment veranderde er veel in mijn leven. De grootste moeilijkheid was het om uit de kast te komen en het leren omgaan met de vaak veroordelende reacties of rare blikken op straat. Mijn zoon wilde mij in deze periode niet zien. Hij schaamde  zich voor mij en had het gevoel een vader te verliezen. Mijn huwelijk strandde helaas na 10 jaar en we besloten als vrienden verder te gaan. Op mijn werk werd er gelukkig positief gereageerd toen ik van meester naar juf veranderde. Ik heb me in deze periode aangesloten bij Transvisie, een belangenorganisatie die zich vooral richt op de zorg aan transgender mensen, volwassenen, jongeren en kinderen. Daar heb ik veel positieve en lieve mensen ontmoet en ik haal hier veel steun uit.

Hormoonbehandeling

Door de hormoonbehandeling kreeg ik last van bijwerkingen. Ik had zweetaanvallen, woedeuitbarstingen en mijn libido nam af. De euforie van de beginnende borstgroei was al snel weer verdwenen. Soms dacht ik ‘waar ben ik in hemelsnaam aan begonnen?!’ Maar dit was slechts het begin en ik zette door. Inmiddels slik ik 2 jaar hormonen en heb ik verschillende operaties gehad: een neuscorrectie, adamsappelcorrectie en een kin-kaak operatie. Mijn stemgeluid klinkt inmiddels al veel vrouwelijker. Ik heb heupen en een ronder gezicht gekregen en mijn huid voelt zachter aan. Nu is het wachten op de laatste stap: de vaginaplastiek. Ik kan niet wachten tot ik een telefoontje krijg dat ik aan de beurt ben voor de geslachtsveranderende operatie!

Psychologische begeleiding

Ik word goed in de gaten gehouden door mijn psycholoog van het AMC, die mij nog steeds begeleid in dit spannende proces. Ik hoop met mijn verhaal een taboe te doorbreken dat helaas nog steeds rust op genderdysforie. Ook hoop ik andere mensen met genderdysforie een hart onder de riem te kunnen steken, hoop te bieden en tot steun te zijn. Al heb je het nu zwaar, blijf geloven dat een leven in vrijheid waarin jij kunt en mag zijn wie je werkelijk bent ook voor jou is weggelegd!

Heel veel liefs,

Patricia

Lijkt iedere dag op de vorige? Is je super comfortabele pyjama je dagelijkse outfit geworden? Voelt het uitje naar de supermarkt soms als een hele onderneming? Al twaalf maanden ziet ons leven er anders uit door het coronavirus. Het is dan ook niet gek dat je daardoor wat minder lekker in je vel zit. 

Gelukkig is daar wat aan te doen en helpen wij je graag om er verandering in aan te brengen! Daarom starten we 22 maart met de 21 dagen challenge #GRIPOPJEDIP. Tijdens de challenge krijg je elke ochtend, via het Instagram profiel van Mentaal Beter, een uitdaging die je aan je dagelijkse routine kunt toevoegen. Je wordt uitgedaagd om iedere dag iets nieuws te proberen. 

Instagram Mentaal Beter

Check onze insta

Maak kennis met de challengers 

De uitdagingen en tips komen van vier jonge vrouwen, die weten hoe het is om in een dikke dip te zitten. Zij weten als geen ander welke dingen je zou kunnen doen om je beter te voelen. Benieuwd naar hun profielen? Klik op de afbeelding om naar hun instagrampage te gaan. 

 

Doe jij mee?

Dus ben jij klaar voor een frisse start deze lente? Wil je grip op je dip? Doe mee en volg vanaf 22 maart elke dag het Instagram profiel van Mentaal Beter. Je kunt jouw ervaringen delen met #gripopjedip.

Download hier de checklist

Iets toevoegen aan je dagelijkse routine blijft lastig. Deze checklist is er om jou te helpen! Voeg de routine uitdagingen die jij wil oppakken toe aan de checklist en houdt bij hoe vaak en wanneer je deze doet.

 

Heb je last van heftige klachten die gerelateerd zijn aan je stemming, angst, overmatige stress, slaap, piekeren, eenzaamheid of zelfwaardering? Aarzel dan niet om hierover te praten met anderen of vraag om hulp bij je huisarts.

 

Hans is 42 jaar, vrijgezel en parttime werkzaam als personal trainer op een sportschool. Hij heeft al ruim 20 jaar smetvrees, een Obsessief Compulsieve Stoornis (dwangstoornis) waarbij een buitensporige angst voor vuil en besmetting centraal staat. Met wassen en schoonmaken probeert Hans deze angst onder controle te krijgen. Hij vermijdt bepaalde voorwerpen en situaties en controleert steeds of hij met iets of iemand in aanraking is geweest. Contact met anderen kan een probleem zijn, want hij durft geen hand te geven en ontvangt zelden bezoek thuis. Als dat wel gebeurd is, wordt het huis direct schoongemaakt en ontsmet. Met behulp van medicatie en therapie heeft Hans beter met zijn smetvrees leren omgaan. Toen in maart 2020 het Coronavirus uitbarstte in Noord-Nederland en zijn sportschool moest sluiten, kreeg hij een zware terugval en ging opnieuw in therapie. In deze blog vertelt Hans zijn verhaal.

Een normaal bestaan

Ik weet uit ervaring hoe lastig het kan zijn om je met de diagnose Obsessief Compulsieve Stoornis staande te houden. Gelukkig ging het alweer een aantal jaar best wel goed met mij. Ik heb een appartementje in het centrum van de stad en leid een rustig en gestructureerd leven. Ik werk 3 dagen per week met veel plezier op een sportschool. In mijn vrije tijd doe ik aan meditatie en mindfulness en ik probeer graag nieuwe vegetarische recepten uit. Af en toe heb ik een date en ik ga wekelijks bij mijn ouders langs. Mijn dwanghandelingen namen de laatste jaren minder dan 2 uur per dag in beslag, wat ik best een prestatie vind als je weet dat dit in het verleden ook meer dan 8 uur per dag is geweest. Klinkt haast als een normaal functionerend persoon.

De impact van de coronapandemie

En ineens is het maart 2020 en is daar een coronapandemie. Er is nu een reële angst voor besmetting met een nog onbekend virus. We worden overal gewezen op het belang van handen wassen en krijgen het advies in het openbaar zo min mogelijk dingen aan te raken. We moeten 1,5 meter afstand houden, mondkapjes dragen, winkelwagentjes ontsmetten en ga zo maar door. Alles wat stabiel voor mij leek te zijn, wordt nu wankel. De sportschool waar ik werk is gesloten en het is onduidelijk wanneer hij weer open mag. Ineens zit ik in mijn eentje thuis zonder werk. Leuke dingen met vrienden doen in de stad is verleden tijd.

Het is onzeker hoe lang deze situatie gaat duren. Door de actieve pandemie wordt er veel van ons gevraagd. Een bepaalde vorm van flexibiliteit en aanpassingsvermogen bijvoorbeeld. En laat ik dat nou net niet hebben. Ik vind het vreselijk lastig wanneer ik geen grip lijk te hebben. Wanneer een situatie verandert en het onzeker en onduidelijk is hoe lang het gaat duren. Ik weet dat ik niet de enige ben die last heeft (gehad) van de intense drang naar controle.

Meer lezen over OCS?

Bekijk onze hulpvraag “OCS” en kom meer te weten over de kenmerken, oorzaken en gevolgen.

De dwang nam het over en ik raakte de grip op mijn leven kwijt

Ik raakte in paniek, durfde de eerste maand het huis niet te verlaten en bleef dagenlang in bed liggen. Mijn boodschappen liet ik bezorgen en ik bestelde alles online. Daarna moest ALLES worden schoongemaakt: de boodschappen én het huis. Daarna sprong ik onder de douche en deed al mijn ‘besmette kleding’ in de was. Mijn handen waste ik zeker 20 keer per dag meer dan 10 minuten lang. Ik schrobde mezelf schoon totdat mijn huid helemaal kapot was en kon er ook niet mee ophouden. Ik nam meerdere keren per dag een douche van een uur lang en gebruikte een fles douchegel en een fles shampoo per douchebeurt.

Het huis moest iedere dag van boven tot onder gereinigd worden, dus de flessen allesreiniger waren niet aan te slepen. De online bezorgservice van de Albert Heijn is vast blij met me geweest. Ook de krukken van deuren en handvatten maakte ik voortdurend schoon. De wasmachine draaide de hele dag op volle toeren. Dat schoonmaken moest natuurlijk ook in een bepaalde volgorde gebeuren. Ik begon weer helemaal opnieuw als er iets in het schoonmaakritueel niet klopte. Ik kwam nauwelijks nog toe aan eten en slapen en besteedde geen tijd meer aan dingen die belangrijk voor me zijn. Al snel kwam het besef dat dit zo niet langer kon doorgaan.

Het afbouwen van de dwanghandelingen

Ik ben een vorm van cognitieve gedragstherapie gaan volgen. Deze behandeling bestaat uit exposure (jezelf blootstellen aan datgene waar je bang voor bent) en responspreventie (het niet uitvoeren van je dwanghandelingen). Het doel van de behandeling is dat je leert omgaan met dwanggedachten, dwanghandelingen stopt en vermijdingsgedrag doorbreekt.

Samen met mijn psycholoog heb ik eerst al mijn obsessies/angsten rondom vuil en besmetting en dwanghandelingen op papier gezet. Daarna hebben we een rangorde gemaakt van situaties die voor mij het moeilijkst zijn naar situaties die het makkelijkst zijn. We oefenden eerst met makkelijke situaties. De frequentie en tijdsduur van de dwanghandelingen werd per situatie langzaam afgebouwd. Ook de hoeveelheid schoonmaakmiddelen werd langzaam afgebouwd. Ik heb hierdoor leren ervaren dat er geen rampen gebeuren als ik mijn rituelen niet uitvoer.

Het aanpakken van dwanggedachten

Later in de behandeling leerde ik de relatie tussen situaties en mijn dwanggedachten te herkennen. Vervolgens gingen we na of deze gedachten wel waar zijn en leerde ik meer realistische gedachten te krijgen. Hierdoor werden de dwangklachten en onrustgevoelens wat minder. Zo weet ik van mezelf dat ik de risico’s om ziek te worden door het coronavirus zwaar overschat. Ook ben ik geneigd om de behoefte aan perfectie en zekerheid op elk moment als van levensbelang te zien. Ik probeer de coronamaatregelen als verstandige richtlijnen te zien en besef dat ik doorsla in mijn dwanghandelingen. Het is gewoon te veel van het goede.

Terug naar een nieuw normaal

Inmiddels heb ik het handen wassen kunnen afbouwen van twintig keer meer dan tien minuten lang naar tien keer per dag vijf minuten lang zonder te schrobben. Ik douche nu nog twee keer per dag een half uur en gebruik veel minder douchegel en shampoo. Ik maak nog wel iedere dag het huis schoon, maar besteed hier maximaal een uur per dag aan. Op dagen dat ik niet weg ben geweest en ook geen bezoek heb ontvangen, sla ik het soms zelfs over. Ik doe nu een week met een fles allesreiniger en draai nog maar één was per dag. Ik vermijd de supermarkt nog steeds op drukke tijden, maar kan er nu op een rustig moment naar toe gaan zonder een paniekaanval te krijgen. Ook maak ik iedere dag een wandeling vroeg in de ochtend en ik heb dagelijks even contact met familie en een paar collega’s. Ik heb me zelfs aangesloten bij de lotgenotengroep van de Angst, Dwang en Fobie stichting.

Door de Obsessief Compulsieve Stoornis bepaal niet ik, maar het repertoire van dwanghandelingen de invulling van mijn dag. Daarmee geef ik een groot deel van mijn vrijheid op. Ik ben trots dat ik weer een stukje vrijheid heb teruggewonnen. Ik gun jou hetzelfde. Ondanks de anderhalve meter, sta ik naast jullie.

Een hartelijke groet van mij, Hans.

Merel is 28 jaar en werkt sinds een paar jaar op de redactie van een bekend Nederlands tijdschrift. Sinds haar studietijd heeft zij last van terugkerende depressieve periodes. Zij heeft dit jarenlang verborgen gehouden, uit angst voor onbegrip en afwijzing. In dit artikel vertelt zij over de manier waarop zij anderen heeft verteld dat zij met depressieve klachten te maken heeft.

Volgens het Trimbos Instituut kampen in Nederland jaarlijks 797.000 mensen met depressieve klachten. Ik durf er eindelijk voor uit te komen dat ik er daar één van ben. Het is niet makkelijk om jezelf kwetsbaar op te stellen voor anderen, laat staan als het gaat om psychische klachten. Er is toch sprake van een bepaalde mate van schaamte en angst voor stigmatisering of afwijzing. Maar mijn omgeving in het donker laten, hielp mij ook niet. Ik had dan ook geen keuze: om mezelf te helpen, moest ik uitleggen aan anderen wat er met mij aan de hand was. Maar hoe pak je zoiets aan?

Ik heb het jarenlang verborgen gehouden

Jarenlang heb ik mijn depressieve klachten verborgen gehouden. Eigenlijk wisten alleen mijn ouders en broer er vanaf. Naar de buitenwereld toe zette ik een masker op. Als iemand aan me vroeg hoe het met mij ging, dan zei ik ‘prima’ en probeerde ik opgewekt over te komen. Vaker nog ging ik dit soort gesprekken uit de weg, omdat ik in werkelijkheid in slechte staat was. Maar ik wilde niet in huilen uitbarsten of anderen lastigvallen met mijn problemen.

Een dubbelleven leiden

Ik was bang dat ze zouden denken dat ik gek of raar was, zwak of zielig. Vaak voelde ik me ook niet voldoende op mijn gemak bij mensen om me kwetsbaar op te stellen. Daardoor isoleerde ik me en voelde ik me vaak eenzaam. Op die momenten dat het echt slecht met me ging, verzon ik dat ik griep had en gaf ik aan dat ik na een paar weken uitzieken vast wel weer op het werk zou verschijnen. Het voelde alsof ik met een geheim rondliep, een dubbelleven leidde en elk moment door de mand kon vallen. Het was duidelijk dat er wat moest veranderen.

Tijd voor verandering

Na mijn hbo-studie Journalistiek ging ik werken op de redactie van een bekend Nederlands tijdschrift. Daar leerde ik een collega kennen met wie het supergoed klikte. Tijdens de lunchpauze maakten we vaak een wandeling in het park. Soms dronken we na het werk een speciaalbiertje. Op een zonnige lentedag in het park kwam het hoge woord er uit: ik vertelde haar dat ik al langere tijd te maken had met depressieve klachten.

Meer lezen over depressie?

Lees alles over onze hulpvraag “Depressie” en kom alles te weten over de verschillende symptomen, oorzaken en gevolgen.

Een last van mijn schouders

Toen ik het eenmaal had gezegd, bleef ik even stil zodat de boodschap kon landen. Ik was voorbereid op een pijnlijke stilte, maar die kwam niet. Mijn collega reageerde lief en rustig en vroeg hoe het voor mij voelde om dit aan iemand te vertellen. Dat raakte me. Het was alsof er een last van me afviel. Terug op de redactie waren de meeste collega’s al naar huis. Mijn collega vroeg of ik ooit had overwogen om professionele hulp te zoeken. Ook wilde ze weten wat ze voor mij kon doen als het weer de verkeerde kant op zou gaan. We spraken af dat ik haar vanaf dat moment in vertrouwen zou nemen en zij dan stressvolle taken van me zou overnemen, zoals het geven van een presentatie. Ik had niet verwacht dat ze zo begripvol en betrokken zou reageren. Zouden anderen dit ook doen?

Het gesprek met mijn leidinggevende

Niet lang daarna heb ik het ook aangegeven bij mijn leidinggevende. Dat vond ik best spannend, maar ook zij reageerde heel begripvol. Ik was sprakeloos. We spraken af dat ik voorlopig een dag in de week thuis zou gaan werken en iedere dag een uur eerder naar huis zou gaan. Verder planden we een wekelijks gesprek in om te evalueren hoe het met me ging.

Samen een signaleringsplannetje maken

Het weekend daarop heb ik samen met mijn ouders en broer een signaleringsplannetje gemaakt. Hierin heb ik opgeschreven wat de eerste signalen zijn als het niet zo goed met mij gaat: wat merk ik dan zelf en wat kunnen anderen aan mij merken? Wat doe ik dan zelf en wat kunnen anderen doen? Hetzelfde heb ik gedaan voor wanneer het echt heel slecht met me gaat.

Daarnaast ging ik doordeweeks twee avonden bij mijn ouders eten. Ook bleef ik regelmatig een nachtje of weekendje logeren. Ik zorgde voor genoeg rust en ontspanning en maakte lange wandelingen. Zo ging het gelukkig al snel weer de goede kant met me op. Door het op tijd bespreekbaar te maken en bij te sturen, heb ik kunnen voorkomen dat mijn klachten verergerden.

Doorbreek de stilte!

Het hebben van depressieve klachten is erg belastend. Er niet over kunnen praten, geen steun of hulp kunnen vragen en het gevoel er helemaal alleen voor te staan, maakt het nog veel zwaarder. Als je niet praat over je klachten en er mee rond blijft lopen zonder er iets aan te doen, is de kans groot dat het alleen maar erger wordt. Het zou mooi zijn als mensen hier opener over worden. Ik ben blij dat ik zelf die stap heb gezet. Het heeft me veel opgeleverd. Dat gun ik jou ook.

Een warme groet,

Merel

De gebruikelijke tips om winterdepressie aan te pakken, zijn niet voor iedereen concreet of behulpzaam genoeg. Daarom deelt Sacha (31 jaar) als ervaringsdeskundige op het gebied van winterdepressie graag enkele tips die wat meer houvast geven om de donkere maanden door te komen.

Winterdepressie en ik – we have history together. In de laatste 7 jaar van mijn 31-jarig bestaan heb ik goed kennis leren maken met dit slopende verschijnsel. Zodra de zomer voorbij is en de dagen weer korter worden, voel ik die duisternis mij langzaam insluiten. Wetende dat ik voor de aankomende maanden veel moeite zal hebben met het fris en fruitig opstaan in de ochtend, alles om me heen als een zwart gat zal ervaren en daardoor de rest van de tijd aanzienlijk slechter zal functioneren dan ‘normaal’, is alles behalve een leuk vooruitzicht. Het is een deprimerend vooruitzicht.

Jij, ik en 40.000 anderen

Ben jij net als ik en die andere 40.000 mensen in Nederland die jaarlijks vechten tegen winterdepressie? En bieden die welbekende, jaarlijks terugkerende tips als ‘ga naar buiten en beweeg’, ‘eet gezond’, ‘doe wat leuks’ en ‘zit ’s ochtends voor een daglichtlamp’ jou niet voldoende houvast en troost? Dan ben ik blij dat je dit nu leest! Want als relatief doorgewinterde ervaringsdeskundige op het gebied van winterdepressie, heb ik waardevolle lessen geleerd en behulpzame ervaringen opgedaan die ik hier graag met je deel. Die donkere maanden hoeven niet zo naar te zijn als je misschien verwacht en ik zal je laten zien hoe!

Behulpzame routines en vernieuwing

Door winterdepressie heb je veel te maken met gevoelens en gedachten die het dagelijks leven lastig maken. Ik heb inmiddels geleerd met behulp van professionele hulp en door veel te oefenen hoe ik mijn gevoel en gedachten zo goed mogelijk kan aansturen. Het vergt wat tijd en discipline om dit onder de knie te krijgen, maar het uiteindelijke resultaat is het meer dan waard: je zal het gevoel krijgen meer eigen regie te hebben over je leven.

Gevoelens en gedachten kun je op verschillende manieren sturen. Onderstaande tips zijn de manieren waarop ik het bij mezelf realiseer. Niet alle tips zullen je evenveel aanspreken, maar lees ze rustig door en experimenteer met een paar waarbij jij je fijn voelt.

Routines

  • Start de dag met een mooie gedachte – de gedachte waarmee je opstaat, heeft ontzettend veel invloed op hoe jij je dag start. Zodra ik wakker word, doe ik een snelle check-in met mezelf: ben ik wakker geworden met een positieve of negatieve gedachte? In het geval van een negatieve gedachte probeer ik te denken aan iets wat direct troost geeft, zoals de lach van m’n nichtje of partner, of een mooi liedje. Daarop ga ik me dan focussen. Ik merk dat beginnen met een positieve gedachte ervoor zorgt dat ik de rest van de dag als plezieriger ervaar, dan wanneer ik het start met een negatieve gedachte.
  • Bepaal je focus voor de dag – het bereiken van een specifiek doel geeft vaak een fijn gevoel. Die stofjes die dan vrijkomen in je hersenen wil je tijdens een winterdepressie graag stimuleren. Om dit te doen, bepaal ik elke ochtend een klein (!) doel voor die dag, zoals het opruimen van mijn huisje, het lezen van enkele hoofdstukken uit een boek, of het lopen van een kort rondje in de buitenlucht. Het helpt mij met opstarten door iets te verzinnen wat ik graag wil doen die dag.
  • Rek en strek je wakker – sombere gevoelens maken klein. Door je goed wakker te (st)rekken, creëer je een momentje voor je lichaam om wat spanning los te laten.
  • Blijf niet te lang liggen in bed, maar sta rustig op en neem je tijd om goed te ontbijten. Ik heb mezelf onlangs getrakteerd op wat luxere thee en een grappige mok. Hierdoor kijk ik nu elke ochtend uit naar dat eerste kopje thee bij het opstaan.
  • Gebruik (dimbare) ledlampen in huis van 6500 Kelvin (daglicht) – ik heb een kleine daglichtlamp die ik met enige regelmaat gebruik. Maar wat ik zelf fijner vind, zijn smart ledlampen op verschillende plekken in huis die zowel warm als koud witlicht schijnen. Elke ochtend zet ik al deze lampen aan op de felste stand. Voor mij heeft het een soortgelijk effect als mijn daglichtlamp.
  • Luister naar je happy songs playlist… – muziek heeft altijd zeer veel invloed gehad op mijn stemming. Om mezelf elke ochtend een steuntje in de rug te geven, zet ik na het opstaan direct een playlist aan met vrolijke, mooie of rustgevende liedjes. In veel gevallen versterken ze de positieve gedachten waarop ik mij probeer te focussen in de ochtend. Daarnaast maakt het mijn goede dagen leuker en mijn slechte dagen draaglijker.
  • …en zing onder de douche – hoe vermoeiend ik het vaak ook vind, ik zorg er altijd voor dat ik in de ochtend douche. Het geeft mij het gevoel van een letterlijke en figuurlijke frisse start van de dag. Daarbij luister ik naar mijn happy songs en zing ik zelfs af en toe mee.
  • Trek wat vrolijks aan – grappige sokken, een maffe onderbroek in je lievelingskleur, het maakt niet uit! Niemand hoeft het te zien, zolang het jou maar een (innerlijke) lach op je gezicht geeft, hoe klein dan ook.

Geluk zit in de kleine dingen

  • Verzorg een plant of huisdier – ik ben het type die energie krijgt van het verzorgen van iets of iemand. Daarom heb ik een aantal planten en een kat thuis die ik met liefde verzorg. Een beetje natuur in huis doet ieder mens goed. Net als het knuffelen met een huisdier!
  • Houd je handen bezig, daarmee leid je jezelf af. Door bijvoorbeeld te koken, schilderen, tekenen, tuinieren of muziekinstrumenten te bespelen, gebruik je je handen en hersenen op een intensievere wijze. Hierdoor ben je minder in staat om bezig te zijn met je negatieve gedachten. Je zal merken dat je dan minder snel en vaak aan iets sombers denkt, dan wanneer je bijvoorbeeld op de bank zit te Netflixen of zit te spelen met je telefoon. Extra tip: haak een dekentje voor jezelf (of als cadeau voor een ander)! Je houdt jezelf er niet alleen mee bezig, maar kunt jezelf er ook lekker warm mee houden tijdens die donkere dagen.
  • Omring jezelf met knusheid – knusse dekentjes en kussens op de bank en het aanzetten van kaarsen of sierlampjes zijn net als een huiselijke knuffel voor jezelf. Hiermee kun je een veilig coconnetje voor jezelf creëren om even tot rust te komen.
  • Gebruik een lekker (huis)parfum – geuren kunnen je op verschillende wijzen een boost geven. Sommige geuren werken kalmerend, andere activerend. Met een (huis)parfum kun je jouw eigen stemming dus beïnvloeden. Doe eens gek en trakteer jezelf op een heerlijke geur.
  • Draag iets bij je als positieve reminder, zoals een bijzonder sieraad, een vrolijk telefoonhoesje of gewoon een mooie foto als achtergrond op je telefoon. Regelmatig iets vasthebben of zien wat voor jou van veel waarde is, heeft vaak een positieve invloed op je stemming.
  • Besteed tijd met iemand die van winter houdt – niet alleen maakt goed gezelschap een winterdepressie wat draaglijker, maar een winterliefhebber kan ook een positief effect hebben op hoe jij de wereld om je heen ervaart gedurende de donkere maanden.
  • Probeer iets nieuws – of dat nou een nieuwe hobby is, zoals de ukelele spelen, of een nieuw kapsel. Het hebben van iets nieuws in je leven kan je het gevoel geven voorwaarts door het leven te gaan. Ook zorgt het voor nieuwe prikkels, waarmee je jezelf kunt afleiden van vervelende gedachten.

Hopelijk zitten er meerdere tips tussen die jou ook door die donkere maanden heen helpen. Ik ben ontzettend benieuwd naar jouw reactie! En heb jij nog tips waarmee je een ander denkt te helpen? Deel ze!

Warme groeten,

Sacha

Vele Nederlanders hebben wel eens een paniekaanval gehad, waarbij de angst het wint van het verstand. Waar komt die extreme angst vandaan? Wat gaat eraan vooraf? Wat kun je doen als je in paniek raakt? En – óók belangrijk – wat kun je als buitenstaander doen om iemand te helpen? Drie ervaringsdeskundigen delen hun inzichten.

Tintelende handen, zweten, hartkloppingen, een droge mond, benauwdheid en waanbeelden, hyperventilatie en huilbuien. Een aantal kenmerken van een paniekaanval, waar maar liefst 3,8 % van de Nederlandse bevolking wel eens last van heeft gehad. In sommige gevallen, wanneer paniekaanvallen vaak voorkomen, wordt er gesproken van een angst- of paniekstoornis.

We vroegen drie ervaringsdeskundigen hun ervaring te delen. Zij vertellen wat er bij hen van binnen gebeurt, waar ze bang voor zijn en wat er voorafgaat aan de paniekaanval. Ze leggen uit wat hen helpt en wat een ander voor hen kan doen tijdens een paniekaanval – en wat juist niet. De do’s en don’ts in tijden van paniek.

Myrte (35) was bang de controle over haar veiligheid te verliezen

Wat is jouw ervaring met paniekaanvallen?
‘Eigenlijk bleek ik al mijn hele leven last te hebben van paniekaanvallen, alleen wist ik dit niet. Het ging al lange tijd niet goed met me. Zowel mijn toenmalige vriend als ik begrepen niet goed wat er met mij aan de hand was. Toen we in 2012 een keer samen naar mijn therapeut gingen, raakte ik in paniek en moest ik heel erg huilen – op een hyperventilerende manier. Hij attendeerde me erop dat ik last had van een paniekaanval. In 2013 belandde ik in een burn-out. De paniekaanvallen bleven me overvallen – en doen dat soms nog steeds wel’

Is er een paniekaanval die je extra goed is bijgebleven?
‘Ja, laatst nog had ik een heftige aanval. Ik werk als freelancer en door corona was ik in één klap al mijn werk kwijt. Dat was heel moeilijk. De paniekaanval kwam ineens opzetten, ik begon te huilen en verkrampte volledig. Die extra spierspanning voelde ik nog dagen daarna. Ik heb tijdens de paniekaanval een vriendin gebeld. Dat hielp gelukkig. Doordat ik kon praten lukte het me weer goed adem te halen’

Weet je waar jouw paniek vandaan kwam?
‘Het heeft te maken met de controle over mijn veiligheid verliezen. Zonder die controle slaat de angst toe. Op het gebied van werk en inkomen, maar ook emotioneel gezien of in dagelijkse situaties. Destijds in 2013, toen ik een burn-out kreeg, vertrok mijn vader naar het buitenland. Ik voelde me best afhankelijk van hem, wat zijn afwezigheid erg moeilijk maakte. Ook als ik naast iemand in de auto zit of op straat loop, kan ik overvallen worden door angst. Dat zit in me. Al snap ik soms nog steeds niet waar de paniekaanval vandaan komt. Mijn hoofd lijkt vaak rustig, maar mijn lichaam raakt in paniek. Alsof de twee niet goed met elkaar communiceren’

Wil jij meer lezen over Paniekstoornis?

In ons hoofdstuk angststoornissen kun je meer lezen over de kenmerken, gevolgen en behandelmogelijkheden van een paniekstoornis.

Wat te doen bij een paniekaanval? Myrte geeft advies:

Wat raad je lotgenoten aan te doen tijdens een paniekaanval?

‘Goed ademen is sowieso nummer één. Het kan helpen gewoon te praten of je handen op je buik te leggen en op je ademhaling te letten. Ook bewegen kan ervoor zorgen dat je ademhaling weer stabiliseert.

Een ijsklontje op je tong leggen kan ook helpen. Je aandacht gaat naar de kou toe, wat meteen kalmeert. Het ijsklontje zorgt er tevens voor dat je meer speeksel produceert, wat ook helpt om tot rust te komen.

Mij helpt het ook om inspirerende accounts op Instagram en Facebook te volgen. Me niet te richten op al het negatieve op social media, maar me juist bloot te stellen aan mooie dingen, inspiratie en support. Een paar voorbeelden zijn: Anxiety Healer, Journey to Wellness, Josie Doodles.

Zie de paniek als teken. Het dient ergens voor. Het kan je wellicht helpen dichter tot jezelf te komen. Te achterhalen welke emoties of angsten er misschien weggestopt zitten en die een aandeel vormen binnen je paniek.

Wat kan een buitenstaander voor je doen als je in paniek raakt?

‘Een luisterend oor bieden. Er voor iemand zijn en die laten praten. Te vragen wat hij of zij nodig heeft, maar vooral niet proberen een oplossing te vinden. De emoties lopen daarvoor te hoog op.

Neem woede of huilbuien niet persoonlijk en probeer begrip te hebben voor de paniek. Geef de persoon de ruimte en het gevoel dat de angst en de emoties er mogen zijn. ‘

 

Joey (29) was bang zijn eigen identiteit en realiteit te verliezen

Wat zijn jouw ervaringen met paniekaanvallen?
‘Ik was 18 en experimenteerde incidenteel met drugs. Ik had een pilletje van een vriend gekregen, maar deze bleek niet goed te zijn. Ik belandde in een bad trip en begon te hallucineren. Een paar uur later zakte het gevoel gelukkig af. De dagen die volgden voelde ik me goed, maar ineens werd ik overvallen door angst. Ik was enorm bang dat nare gevoel terug te krijgen of in een psychose te belanden. Bij de huisartsenpost vertelden ze me dat ik een paniekaanval had. Dat was een opluchting, maar het was nog niet voorbij. Ik bleef last hebben van paniekaanvallen. Ik ging in therapie en slikte een tijd lang medicijnen. Dit hielp wel tegen de paniekaanvallen, maar het maakte me ook erg vlak.’

Is er een paniekaanval die je extra is bijgebleven?
‘In 2014 heb ik nog een keer een heftige paniekaanval gehad. Ik las een artikel over psychoses en ineens was ik bang dat dit mij ook zou overkomen. Dat ik de controle over mijn gedachten en lichaam zou verliezen. Deze angst begon zijn eigen leven te leiden. Mijn lichaam voelde zo heet, alsof het in brand stond. Ik was toen zo klaar met de paniekaanvallen en dacht: laat maar komen. Dat hielp. In het begin probeerde ik er tegen te vechten, maar dat maakte het vaak erger. Het laten gebeuren – en dan gebeurde het niet. Dit heeft me geholpen de paniekaanvallen te overwinnen. Ik ben er nu al zo’n 5 jaar vanaf.’

Weet je waar jouw paniek vandaan kwam?
‘Ik denk dat de echte angst zit in de controle verliezen over mijn identiteit en realiteit. In die bad trip leek dat te gebeuren. Daarna waren het hele specifieke triggers die ervoor zorgde dat ik weer in paniek raakte. Bijvoorbeeld een televisieprogramma over angst of drugs. Een artikel over psychoses of gewoon als het donker werd, waardoor het lastig was te zien wat er om me heen gebeurde.’

Een paniekaanval stoppen? Dit helpt volgens Joey:

Wat raad je lotgenoten aan te doen tijdens een paniekaanval?

‘Houd het niet voor jezelf, maar deel het met iemand. Spreek uit dat je een paniekaanval hebt of dat je je niet goed voelt.

Zoek bevestiging dat je een paniekaanval hebt, mocht je je hier zelf niet van bewust zijn. Bel de huisarts of neem iemand in vertrouwen, schaam je niet. Dit bewustzijn is erg belangrijk.

Lees meer over paniekaanvallen, dit zorgt voor herkenning. Zo bevestig je nog meer voor jezelf dat je een paniekaanval hebt, wat kan zorgen voor rust.

Geef je over aan de paniekaanval, laat maar komen. Bij mij werd de paniekaanval juist erger als ik er tegen vocht of afleiding zocht. Even doorbijten, net als bij fysieke pijn. Het laten gebeuren, waardoor het juist mee kan vallen.

Wat kan een buitenstaander voor je doen als je in paniek raakt?

‘Stel vragen, probeer degene met de paniekaanval te begrijpen en er samen achter te komen wat helpt. Deel de ervaring. Het kan moeilijk zijn om erover te praten. Probeer aan te voelen wat hij of zij nodig heeft.

Probeer de paniekaanval niet te bagatelliseren of te zeggen dat het wel over gaat. Laat de paniek er zijn. Gaat het beter, mooi. Gaat het slechter, ook goed. Ga samen een stukje wandelen, zorg dat degene met de paniekaanval er niet alleen voor staat.

 

Linda (32) was ervan overtuigd dat ze doodging

Wat zijn jouw ervaringen met paniekaanvallen?
‘Ik zat op het strand in Griekenland en had het gevoel dat ik wegzakte. Mijn rechterhelft van mijn lichaam begon te tintelen en ik raakte ervan overtuigd dat ik een hartaanval had, dat ik doodging. Ik was toen een jaar of 23. Mijn vriendin, die toevallig geneeskunde studeerde, kon mij geruststellen dat ik lichamelijk niks mankeerde. Dat gaf een veilig gevoel. Ik werd door de dokter doorverwezen naar een haptonoom. Ik leerde met de hyperventilatie omgaan, maar kreeg steeds meer last van nachtmerries en waanbeelden. Toen heb ik vaak oxazepam voorgeschreven gekregen. Dit hielp wel, maar was zeker geen oplossing ‘

Is er een paniekaanval die je extra is bijgebleven?
‘Op een dag liep ik langs iemand op straat die rookte. Op één of andere manier raakte ik ervan overtuigd dat een vonk van de sigaret mijn haar in de fik had gezet. Ik had het gevoel dat mijn haar aan het weg schroeien was. Ik ben toen in paniek terug naar huis gegaan en heb geprobeerd te slapen. Tevergeefs. Die avond fietste ik naar een vriendin toe, in de hoop dat ik daar weer bij zinnen kwam. Onderweg leek het alsof ik achtervolgd werd, in het park zag ik overal schimmen en gevaar. Mijn vriendin belde mijn moeder, die me vervolgens kwam ophalen. Dat doorbrak de paniek’

Weet je waar jouw paniek vandaan kwam?
‘Ik denk dat ik gewoon enorm gestrest was. Ik zat in het laatste jaar van mijn studie en raakte heel snel overprikkeld door geluid. Gek werd ik ervan. Daardoor werd naar school gaan, met huisgenoten wonen en de straat opgaan steeds moeilijker. Ik vond nergens rust. Het idee niet te kunnen afstuderen zorgde voor steeds meer angst en druk. Het werd me allemaal te veel. Achteraf blijkt dat ik autistisch ben, waardoor ik eigenlijk structureel overprikkeld was. Ik probeerde ‘normaal’ mee te doen, wat me deels is gelukt, maar ging wel ver over mijn grenzen heen.’

Omgaan met paniek? Dit adviseert Linda:

Wat raad je lotgenoten aan te doen tijdens paniekaanval?

‘Om hulp vragen, ook al is het soms lastig zelf te beseffen wat er gebeurt. Mocht je doorhebben dat je een paniekaanval hebt, is het goed om dit duidelijk te communiceren zodat mensen begrijpen wat er speelt.

‘De zon komt vanzelf weer op, de wereld blijft doordraaien’. Heel gek, maar deze gedachte hielp mij ook. Op één of andere manier voelde ik zoveel druk en verantwoordelijkheid, dat deze gedachte me geruststelde. Als in, hoeveel stress ik ook voel, het leven gaat gewoon door, daar hoef ik niks voor te doen.’

Wat kan een buitenstaander voor je doen als je in paniek raakt?

‘Voor mij was het essentieel dat iemand kon bevestigen dat ik niet doodging. Mocht iemand hiervan overtuigd raken, dan is het misschien goed om duidelijk te maken dat hij of zij last heeft van een paniekaanval.

Goed in gesprek gaan om te achterhalen waar al deze druk, stress en angsten vandaan komen. Ik denk dat het heel belangrijk is een paniekaanval als een ‘wake-up call’ te zien. Als iemand zoveel angst ervaart, dan is het denk ik belangrijk daar wat aan te doen en te proberen het leven weer ‘lichter’ en leuker te maken.‘