Ben je bang om iets leuks of belangrijks te missen? Check je continu je telefoon om te kijken wat je vrienden uitspoken? Voel je je onrustig als je een avondje niks te doen hebt? Dan kan het zijn dat je last hebt van the Fear of Missing Out, ook wel FOMO genoemd. In dit artikel leggen wij uit waar deze angst vandaan komt en wat je er zelf tegen kunt doen.

Wat is FOMO?

De Britse psycholoog Andrew Przybylski definieert het fenomeen als het gevoel dat anderen meer belonende ervaringen hebben, waarvan jij je buitengesloten voelt. Een voorbeeld van een belonende ervaring kan bijvoorbeeld een feestje, festival of een mooie vakantie zijn. Je wordt angstig dat anderen in jouw sociale netwerk interessante en meer sociaal wenselijke levens leiden dan jijzelf. Hierdoor kun je je gedwongen voelen om continu in contact te blijven met en geïnformeerd te blijven over andermans activiteiten (Przybylski et al., 2013).

Wat zijn de kenmerken van FOMO?

Je hebt misschien last van FOMO als je deze gevoelens herkent:

• Je hebt het idee dat je iets mist als je niet bij een activiteit bent waar veel anderen (vrienden, familie, collega’s) wel bij zijn.
• Je hebt het idee dat iedereen leuke dingen aan het doen is waar jij niet bij bent.
• Je checkt continu je mobiele telefoon (of tablet / iPad) voor updates van vrienden en wilt graag op de hoogte blijven van de laatste nieuwsberichten, artikelen en blogs.
• Je hebt het idee dat je het maximale uit elk moment van de dag moet halen.
• Je voelt je onrustig wanneer je een avondje niets gepland hebt.
• Je stelt kleine praktische zaken maar ook belangrijke zaken uit door je social media gebruik.
• Je hebt last van stress en moeite met concentreren.
• Je hebt vaak een onzeker en onrustig gevoel.
• Je hebt slaapproblemen en voelt je vermoeid.

FOMO kan nadelige gevolgen hebben voor je gezondheid en welzijn. Als je voortdurend sociaal actief bent omdat je bang bent iets mis te lopen kan dat leiden tot

• vermoeidheid
• hoofdpijn
• gebrek aan motivatie
• verminderd functioneren op school of werk
• burn-out

FOMO kan gevoelens van angst en eenzaamheid triggeren en zelf-kritische gedachten zoals:

• “Wat gebeurt er als ik iets mis of als ik er niet bij ben?”.
• “Wordt er negatief over mij gesproken omdat ik er niet bij kon zijn?”.
  “Zullen mensen me minder waard vinden omdat ik een bepaalde trend niet volg?”.
• Deze spiraal van angstige gedachten en de drang om alles bij te houden kan uiteindelijk resulteren in een depressie.

Hoe herken je een angststoornis?

Ongeveer 20 procent van onze bevolking heeft te maken met een angststoornis of daar in het verleden mee te maken gehad. Angststoornissen behoren tot de meest voorkomende psychische klachten. Lees meer over de verschillende vormen, symptomen, oorzaken en gevolgen

Wat zijn de risicofactoren?

Uit onderzoek komt een aantal factoren naar voren die de kans op FOMO verhogen. FOMO komt vaker voor bij mensen die minder tevreden zijn over de invulling van bepaalde basisbehoeftes. Wanneer mensen minder vertrouwen hebben in het eigen kunnen (behoefte aan competentie), weinig invloed ervaren op eigen keuzes en handelen (behoefte aan autonomie) of wanneer ze minder tevreden zijn over hun sociale relaties met anderen (behoefte aan verbondenheid), zijn ze gevoeliger voor de angst om sociale activiteiten te missen.

Is FOMO een typisch millennial probleem?

Sinds een paar jaar wordt er door psychologen onderzoek gedaan naar het fenomeen. Vaak wordt gedacht dat FOMO een typisch millennial-probleem is, aangezien deze generatie is opgegroeid met een mobiele telefoon en meer dan andere generaties gebruik maakt van social media. Uit een studie van Barry en Wong (2020) blijkt echter dat er geen verschillen zijn tussen generaties als het gaat om FOMO. Dat de één meer last heeft van FOMO dan de ander lijkt eerder het gevolg te zijn van de hoeveelheid social mediagebruik dan dat het generatie gebonden is. Uit de studie van Przybylski en collega’s (2013) komt een vergelijkbaar resultaat naar voren.

Wat is de psychologie achter FOMO?

De angst om dingen te missen is op zich niks nieuws. Ook vroeger waren mensen bang om iets te missen of vreesden ze dat anderen het beter en leuker hadden. Toch bestaat de ‘Fear of Missing Out’ als psychologisch begrip nog maar net. Dat heeft onder andere te maken met de huidige belevenismaatschappij, de explosieve groei van social media en de keuze paradox.

We leven in een belevenismaatschappij waarin het erom draait nieuwe belevingen op te doen, liefst zo uitzonderlijk mogelijk en liefst zo vaak als het maar kan. We zoeken naar prikkels en kicks en denken dat het geluk maakbaar is. Juist deze obsessie met het maakbare geluk voedt de angst om iets te missen. Volgens psychiater Dirk de Wachter is dat ‘de ziekte van deze tijd’. Hij stelt: ‘We zijn te geobsedeerd met geluk. We willen dat alles leuk, leuk, leuk is. En dat lijkt me een vergissing.’ Zelfs als je vanuit jezelf geen angst hebt om iets te missen, wordt het je waarschijnlijk vroeg of laat aangepraat. Door de explosieve groei van social media kunnen we ineens altijd en overal zien wat onze vrienden, familieleden en collega’s aan het doen zijn en ontdekken dat we iets fantastisch hebben gemist.

Een verschijnsel dat een rol speelt bij FOMO is de zogenaamde keuze paradox; hoe meer opties we hebben, hoe ongelukkiger we zijn met onze gemaakte keuze. Als er te veel keuzemogelijkheden zijn kan dat leiden tot angstige en neerslachtige FOMO-gevoelens. Mensen die vaak FOMO ervaren zijn zogeheten maximizers: mensen die alles uit het leven willen halen. Zij zullen sneller ontevreden zijn met hun keuze of twijfelen want stel je voor dat ze de keuze hebben gemaakt die hen niet het gelukkigst maakt? FOMO kan gezien worden als de angst om de verkeerde keuze te maken, of als een vorm van keuzestress.

Wat kun je ertegen doen?

1. Onderzoek wat er achter je FOMO zit
   Als je je FOMO direct wilt aanpakken kun je het best je social media gebruik verminderen. Mocht je zo dapper zijn om te stoppen met social media, is dit gelijk een gedragsexperiment om te onderzoeken wat er ten grondslag ligt aan je voortdurende check gedrag. Wordt je bijvoorbeeld geconfronteerd met verdriet of rouw? Komen er traumatische herinneringen naar boven? Voel je je angstig, somber, verveeld, onrustig, eenzaam, buitengesloten? Heb je negatieve gedachten en gevoelens over jezelf of de toekomst?
2. Onderzoek je levensvragen
   Het helpt om jezelf vragen te stellen: wat vind ik belangrijk in het leven? Van waaruit wil ik leven en handelen? Waar sta ik voor? De antwoorden hierop bepalen welke keuzes je maakt.
3. Stel grenzen aan je social media gebruik
   Beperk de tijd die je aan social media spendeert met behulp van apps die je gebruik meten. Check je tijdlijn niet vaker dan 2 keer per dag, op vaste tijden. Je kunt bijvoorbeeld de social media apps van je homescreen naar een minder zichtbare pagina verplaatsen of je telefoon op de vliegtuigstand zetten.
4. Wees dankbaar
   Richt je aandacht op wat er wel is in plaats van je te focussen op wat er ontbreekt in je leven. Wees dankbaar voor wat je normaliter voor lief neemt. Een warm bed, een gevulde koelkast, een warme douche, warme kleding, familie en vrienden, een huisdier, geld op je bankrekening. Besef hoeveel mensen er op deze planeet leven voor wie dat allemaal niet vanzelfsprekend is.
5. JOMO
   Het krachtigste medicijn tegen FOMO is genieten van wat je hebt, in het hier en nu. Zo wordt je ‘fear of missing out’ vanzelf ‘joy of missing out’. Je mist meer dan je meemaakt en dat is helemaal niet erg.