1. Wat is een persoonlijkheidsstoornis?

We spreken van een gezonde persoonlijkheid als je in staat bent om je gedrag op een gewenste manier aan te passen aan omstandigheden. Iemand met een persoonlijkheidsstoornis heeft daar echter moeite mee, vanwege de aanwezigheid van extreme variaties van ‘normale’ karaktertrekken of eigenaardigheden. Kort gezegd kun je een persoonlijkheidsstoornis definiëren als een aanhoudend patroon van gedragingen, gedachten en gevoelens met ernstige gevolgen voor relaties, school/werk en sociale contacten. Dit gedrag is in veel verschillende situaties aanwezig, hardnekkig en veroorzaakt lijdensdruk. De stoornis ontwikkelt zich vaak rond de vroege tienerjaren of op jongvolwassen leeftijd.

Beetje eigenaardig of is er meer aan de hand?

Iedereen heeft eigenaardigheden, maar als je te maken hebt met een persoonlijkheidsstoornis, dan kunnen die eigenaardigheden extreme vormen aannemen en je in de weg zitten. Zo kun je bijvoorbeeld extreem gevoelig zijn voor kritiek, jaloezie of perfectionisme en hierdoor allerlei problemen ervaren in het dagelijkse leven. Denk hierbij bijvoorbeeld aan het verliezen van je baan of het niet in stand kunnen houden van een (gezonde) relatie. Heb je te maken met extreme eigenaardigheden, maar vormen deze geen problemen op privé- en school/werkgebied? Dan spreken we niet van een persoonlijkheidsstoornis.

Verschillende soorten

Er wordt onderscheid gemaakt tussen tien specifieke persoonlijkheidsstoornissen. Deze zijn onderverdeeld in drie verschillende clusters:

Cluster A:

• Paranoïde-persoonlijkheidsstoornis
• Schizoïde-persoonlijkheidsstoornis
• Schizotypische-persoonlijkheidsstoornis

Cluster B:

• Antisociale-persoonlijkheidsstoornis
• Borderline-persoonlijkheidsstoornis
• Histrionische-persoonlijkheidsstoornis
• Narcistische-persoonlijkheidsstoornis

Cluster C:

• Vermijdende-persoonlijkheidsstoornis
• Afhankelijke-persoonlijkheidsstoornis
• Dwangmatige-persoonlijkheidsstoornis

Het is mogelijk dat je te maken hebt met meerdere persoonlijkheidsstoornissen tegelijkertijd. Maar het is ook mogelijk dat er sprake is van een persoonlijkheidsstoornis die niet in één van deze specifieke categorieën valt. In dat geval wordt er gesproken van een ‘persoonlijkheidsverandering door een somatische aandoening’, een ‘andere gespecificeerde persoonlijkheidsstoornis’ of een ‘ongespecificeerde persoonlijkheidsstoornis’.

Persoonlijkheidsstoornissen in combinatie met andere psychische problemen

Elke persoonlijkheidsstoornis gaat samen met het ervaren van specifieke klachten of problemen die ervoor kunnen zorgen dat je vastloopt op allerlei gebieden in je leven. Maar in veel gevallen kun je naast een persoonlijkheidsstoornis ook te maken hebben met:

• Depressie
• En/of angst- en dwangklachten
• Relatieproblemen
• Problemen op het werk
• Verslavingsproblemen

Hoe dan ook, de diagnose persoonlijkheidsstoornis met of zonder andere psychische problemen kan alleen gesteld worden door een psycholoog.

Ook interessant om te lezen: Wat doet een psycholoog? of Wat is het verschil tussen een psycholoog en een psychiater?